HANTA

Literatuur en meer

  • Home
  • Over Hanta
  • Contact
  • Privacy statement
  • Columns
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Blog
  • Meer
    • Liliane leest
    • Kettinglezen & rijgschrijven
    • Mediamoment
    • Sportzomers en -winters!
    • Zomergasten
    • Thuisblijfreizen
    • Bouke’s blues
    • Proza
    • Poëzie
You are here: Home / blog / Mark Rothko, een van Jan Brokkens Baltische zielen

Mark Rothko, een van Jan Brokkens Baltische zielen

19/09/2014 by Liliane Waanders Leave a Comment

Baltische zielen - Jan BrokkenMet de tentoonstelling in het Gemeentemuseum Den Haag op komst is het niet zo raar dat deze en gene Mark Rothko dezer dagen in kunsthistorisch perspectief plaatste. Hoewel ook Jan Brokken in Baltische zielen (2010) uiteindelijk bij de kunst uitkomt en Mark Rothko niet de enige kunstenaar is in Baltische zielen is, is zijn insteek een andere.

Jan Brokken portretteert zevenentwintig markante mensen (m/v) die ondanks de druk van de omstandigheden in eigen kring en op grotere schaal naam gemaakt hebben.

Wat die 27 zielen met elkaar gemeen hebben is dat zij – en hun families – zich moeten verhouden tot de geschiedenis. Ze leven/leefden in grenslanden – Estland, Letland en Litouwen – die lang bij Rusland (in diverse staatkundige constellaties) hoorden. De Baltische staten zijn inmiddels onafhankelijk, maar daarmee is dat verleden geen verleden tijd niet voorbij. Zeker niet voor degenen onder de 27 die joodse wortels hebben.

Onderweg naar Daugavpils waar Mark Rothko tot zijn tiende woonde, kijkt Jan Brokken uit de trein naar buiten:

‘Door het raam zie ik twee overheersende kleuren: het rood van de hemel en het groen van de bossen. Het rood is gloedvol en doortrokken van schimmige halftinten, het groen wordt door een bruinzwart van de takken onderbroken. Het zijn vlakken die ik zie, boven- en ondervlakken; tegenstellingen die elkaar nodig hebben – de hemel wordt pas hemel wanneer er ook een aarde is, het rood wordt roder door het donkere ondervlak.’

Dat hij het landschap zo ziet en zo beschrijft, heeft natuurlijk alles te maken met het werk van Mark Rothko.

‘Een schilderij glijdt voorbij, een nooit eindigend schilderij, krachtig en verontrustend, verstild en diepzinnig. Een schilderij van Rothko. Schilders laten je zien wat er altijd al is geweest, maar wat je nooit zo hebt waargenomen. Hun zienersblik beïnvloedt de jouwe. De vraag is altijd weer wat die blik van de schilder heeft bepaald of gescherpt.’

Daar zoekt Jan Brokken in Daugavpils naar. Maar ook in de biografie van de familie en in uitspraken van Mark Rothko zelf. En hij luistert naar de verklaringen van biografen en anderen die zich net als hij met Rothko bezighouden omdat ze door zijn werk gegrepen zijn.

Steeds als ik Brokkens stuk over Mark Rothko – Het begin van een onbekend avontuur: in het licht van Mark Rothko – lees, blijf ik steken bij deze zinnen:

‘Breken met de traditie hoefde hij niet, hij was al te zeer van haar losgeraakt. Het enige wat hij moest doen was voortgaan op de weg van de ballingschap, en dat deed hij consequent, zonder zich te bekommeren om verguizing of miskenning’,

omdat ik denk dat verguisd en miskend worden het ergste is dat een mens kan overkomen – erger nog dan verbannen en ontworteld zijn – en ik bijna niet kan geloven dat het Mark Rothko niets kon schelen.

Ik realiseer me dat dit niet kunnen geloven door wordt bepaald door wat ik over Rothko denk te weten. Ik weet onder andere hoe hij aan zijn einde kwam.

Als ik hem goed gelezen heb, doet het Jan Brokken deugd dat Mark Rothko voor de jongste lichting studenten in Daugavpils ‘de grootste schilder die Letland heeft voortgebracht’ is, al was er ten tijde van Rothko nog een sprake van het Letland waar de studenten op doelen.

Uit de mond van een lang, mager meisje dat hem vraagt of Mark Rothko nooit twijfelde aan zijn kunst – ja, dat deed hij, hij twijfelde of zijn werk geen gekleurde façades waren, ‘kamerschermen, waarachter hij zijn zelf-zijn, zijn eigen geschiedenis en zijn eigen tragedie verborg’ – tekent Jan Brokken deze woorden van waardering op: ‘Dat is nu juist wat me erin aanspreekt. Het vermoedelijke, niet-zichtbare… Als je uit dit land komt, heb je veel te verbergen.’

(Luister hier naar een interview met Jan Brokken over Mark Rothko op Radio 1.)

Misschien ook interessant:

  1. Baltische zielen – Jan Brokken
  2. Hoe Mark Rothko moet hangen om indruk te maken op Peter Delpeut
  3. Mark Rothko, terug in Dvinsk / Daugavpils
  4. Twee keer in een week

Filed Under: blog Tagged With: Baltische zielen, Daugavpils, Dvinsk, Gemeentemuseum Den Haag, Jan Brokken, Letland, Mark Rothko, overzichtstentoonstelling

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Zoeken

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Nieuwste berichten

  • Raoul de Jong boegbeeld Boekenweek, maar zijn werk wordt in hokjes gestopt
  • Rascha Peper: nu is ze er echt niet meer
  • Literatuur: het belang van representatie
  • Een kwestie: Roald Dahl aan de literaire schandpaal
  • Vragen naar de bekende weg: over het Kinderboekenweekgedicht van Pim Lammers

Spotlight

Auteurs

  • Liliane Waanders

Meest gelezen deze week

Tags

Adriaan van Dis Arnon Grunberg beeldende kunst boek boeken boekenweek Cees Nooteboom column De wereld draait door dood dwdd film fotografie gedicht Ilja Leonard Pfeijffer Jan Brokken journalistiek K.Schippers kunst lezen literatuur Louise O. Fresco Marguerite Duras muziek Oek de Jong Olympische Spelen Poetry International poëzie recensie roman Rotterdam schrijven sportzomer sportzomer 2012 sportzomer 2013 sportzomer 2014 stoïcijn tennissen Tour de France vertalen Virginia Woolf voetballen wielrennen William Shakespeare zomergasten

Zoeken

Volg Hanta

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Hoofdmenu

  • Home
  • Over Hanta
  • Columns en beschouwingen
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Meer
  • Contact
  • Privacy statement

Rubrieken

  • Liliane leest
  • Kettinglezen & rijgschrijven
  • Mediamoment
  • Sportzomers en -winters!
  • Zomergasten
  • Thuisblijfreizen
  • Bouke’s blues
  • Proza
  • Poëzie

Net binnen

  • Raoul de Jong boegbeeld Boekenweek, maar zijn werk wordt in hokjes gestopt
  • Rascha Peper: nu is ze er echt niet meer
  • Literatuur: het belang van representatie

Archief

Auteurs

  • Liliane Waanders

Copyright © 2023 · News Pro Theme on Genesis Framework · WordPress · Log in

Hanta gebruikt cookies. Omdat een blog runnen zonder nou eenmaal niet kan. Wilt u geen cookies, zie dan de instructies hier: Meer over cookies Ok, ik snap het
Privacy & Cookies
Necessary Always Enabled