HANTA

Literatuur en meer

  • Home
  • Over Hanta
  • Contact
  • Privacy statement
  • Columns
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Blog
  • Meer
    • Liliane leest
    • Kettinglezen & rijgschrijven
    • Mediamoment
    • Sportzomers en -winters!
    • Zomergasten
    • Thuisblijfreizen
    • Bouke’s blues
    • Proza
    • Poëzie
You are here: Home / blog / In Ik kom terug begint Adriaan van Dis weer met een koffer

In Ik kom terug begint Adriaan van Dis weer met een koffer

06/11/2014 by Liliane Waanders Leave a Comment

Ik kom terug - Adriaan van DisOok in mijn huiskamer staat er een: een hutkoffer die van Indië naar hier reisde. Of hij dat deed in het gezelschap van mijn vader of in het gezelschap van mijn moeder weet ik niet. Heel lang stond hij op de zolder van mijn ouderlijk huis, maar toen ik op kamers ging, mocht ik hem meenemen.

Ik was nog maar net in Ik kom terug van Adriaan van Dis begonnen of ik moest aan die koffer denken. Ongeveer op hetzelfde moment schoot mij ‘de ebbenhouten kist met koperbeslag’ van Herma Warner – Sleuteloog van Hella S. Haasse – te binnen ‘waarin ik bewaar wat ik nog altijd Indië noem.’

Pas daarna bedacht ik dat het niet de eerste keer is dat Adriaan van Dis op de eerste bladzijde van een boek een (hut)koffer ten tonele voert.

In Ik kom terug betrapt de moeder haar zoon als hij, nadat hij eindelijk de sleutel heeft weten te bemachtigen, een poging doet haar kist te openen.

‘ “Het is mijn kist,” krijste ze. Alsof ik dat niet wist, haar naam stond erop, in druipend witte letters, ze had hem na de oorlog uit Palembang mee naar Nederland verscheept, te log voor een dame, alleen te tillen door koelies en dan nog vroeg ie om een zweep. Zolang ik me kon herinneren stond hij in een hoek van de eetkamer onder een batik lap te smeulen.’

In Nathan Sid (1983) lijkt Nathan helemaal geen interesse voor de inhoud van de koffer te hebben te hebben:

‘Op de met batik afgedekt hutkoffer tegenover zijn bed speelde hij vaak met benen vogels, een opgezette slang, bamboe fotolijstjes en Balinese vrouwenbustes die altijd glimlachten in glanshard hout.’

Ook in Indische duinen (1994) is de koffer op de openingspagina multifunctioneel. Dankzij de koffer konden de  drie zusters naar buiten kijken, want ‘De meisjes wilden de kust zien’:

‘De meisjes klommen uit hun kooi en schoven de hutkoffer voor de patrijspoort. De kleinste mocht eerst, haar twee zusters tilden haar op. Ze drukte haar neus tegen het glas en zei: “Alleen maar golven.” De ruit besloeg.’

In totok (1997) en totok twee (2008) doet de inhoud van de hutkoffer er wel degelijk toe. In het gedicht straffeloos onder de palmen zit de koffer – die dan nog van zijn vader is – vol tastbare dingen die herinneringen oproepen:

stevig op slot was de koffer
koperen lid in brede mond
en daarboven fronste
wit en druipend
over ruw linnen sluipend
vaders naam

drijf geen spot met zijn koffer
zo joeg je papa op de kast
onder het lid de albums
vergeelde daden
achter spinnenwebbladen
bijna vergaan

klonk een schot als de koffer
op zondag openging
en de oorlogsmensen maar lachen
om vrouwen met decolletés
rijk waren ze vroeger geweest
heel voornaam

kom krab het rag van de foto’s
spel de jaren in witte inkt
en betreed de sepia tuinen
door weer een wind verminkt

waar komen die mensen vandaan?

uit de oceaan van hoge grassen
vrouwen een kop groter dan halmen
wandel onder de palmen
straffeloos

vader is gewroken
een leven over gedaan

Als je goed kijkt kun je de koffer zien op de collage die Harald Vlugt bij straffeloos onder de palmen maakte. (Tijdens de tweede Boudewijn Büch-lezing – uitgesproken te Wassenaar op 17 november 2012 klonk het gedicht nog net even anders.)

Ook in Familieziek (2002) staat op de eerste bladzijde een koffer, al is het dan geen hutkoffer:

 ‘ “Nog één keer en ik pak mijn koffers,” zegt moeder en ze stormt de zitkamer uit. Op de gang bedenkt ze zich: er is geen volgende keer. “Ik ga nu!” schreeuwt ze, “hoor je dat, nu!” Ze slaat met de deuren, trekt met veel kabaal een koffer onder haar bed vandaan, opent de roestige sloten, trommelt het stof eruit – een knoop valt op de grond, een paar vergeten menukaarten. De klerenkast zwaait open… daar gaan haar blouses, jurken, rokken, hemden, vest, nylons, sokken, haar bontje… Ze pakt voor winter en zomer. En de paperassen gaan mee, haar geheime spaarbankboekje. Ze pakt voorgoed.’

 ‘Ze pakt voorgoed’, maar ze gaat niet.

Vijf keer een koffer op de eerste bladzijde van een boek. En dan heb ik het alleen nog maar over de Indië-romans (ook in Tikkop komt op de eerste bladzijde een koffer voor. Een rode).

Dat kan geen toeval zijn.

Misschien ook interessant:

  1. Ik kom terug, of: de moeder in het werk van Adriaan van Dis
  2. Adriaan van Dis leest en zingt Ik kom terug
  3. Recensie: vijf vrolijke verhalen – Adriaan van Dis
  4. Het geheime broertje manifesteert zich in Familieziek van Van Dis en Van Dongen

Filed Under: blog Tagged With: Adriaan van Dis, Familieziek, Harald Vlugt, herinneringen, hutkoffer, Ik kom terug, Indië, Indische duinen, Nathan Sid, straffeloos onder de palmen, Tikkop, Totok, totok twee

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Zoeken

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Nieuwste berichten

  • Op de stoep bij Clare Lennart
  • Vluchten is als vallen
  • ‘Het hotel in de literatuur’, volgens ChatGPT en volgens mij
  • Zonder titel
  • Een boek is een boek is een boek … is een boek?

Spotlight

Auteurs

  • Liliane Waanders

Meest gelezen deze week

Tags

Adriaan van Dis Arnon Grunberg beeldende kunst boek boeken boekenweek Cees Nooteboom column De wereld draait door dood dwdd film fotografie gedicht Ilja Leonard Pfeijffer Jan Brokken journalistiek K.Schippers kunst lezen literatuur Louise O. Fresco Marguerite Duras muziek Oek de Jong Olympische Spelen Poetry International poëzie recensie roman Rotterdam schrijven sportzomer sportzomer 2012 sportzomer 2013 sportzomer 2014 stoïcijn tennissen Tour de France vertalen Virginia Woolf voetballen wielrennen William Shakespeare zomergasten

Zoeken

Volg Hanta

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Hoofdmenu

  • Home
  • Over Hanta
  • Columns en beschouwingen
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Meer
  • Contact
  • Privacy statement

Rubrieken

  • Liliane leest
  • Kettinglezen & rijgschrijven
  • Mediamoment
  • Sportzomers en -winters!
  • Zomergasten
  • Thuisblijfreizen
  • Bouke’s blues
  • Proza
  • Poëzie

Net binnen

  • Op de stoep bij Clare Lennart
  • Vluchten is als vallen
  • ‘Het hotel in de literatuur’, volgens ChatGPT en volgens mij

Archief

Auteurs

  • Liliane Waanders

Copyright © 2023 · News Pro Theme on Genesis Framework · WordPress · Log in

Hanta gebruikt cookies. Omdat een blog runnen zonder nou eenmaal niet kan. Wilt u geen cookies, zie dan de instructies hier: Meer over cookies Ok, ik snap het
Privacy & Cookies
Necessary Always Enabled