Ook de komende vier jaar weten boekkopers waar zij aan toe zijn. Ze hoeven geen prijzen te vergelijken om vervolgens de titel van hun keuze kilometers verderop twee dubbeltjes goedkoper op de kop te tikken.
De wet op de vaste boekenprijs blijft. Dat heeft Jet Bussemaker, minister van onderwijs én cultuur én wetenschap besloten.
Toen de minister besloot het advies van de Raad voor Cultuur over te nemen dacht zij echter niet in eerste instantie aan de boekkopers. Ook deed ze het niet voor de uitgevers die dankzij de vaste boekenprijs in staat gesteld schijnen te worden ook niet-rendabele titels te laten verschijnen. De minister dacht vooral aan degenen die het lezen nog niet machtig zijn: het gaat haar om het bestrijden van de laaggeletterdheid.
‘Ik hecht zeer aan het bevorderen van een vitale leescultuur. Taalbeheersing wordt van steeds groter belang in de samenleving en dat begint bij die leescultuur. Dat gaat verder dan plezier beleven aan een roman, je moet ook de bijsluiter van je medicijnen kunnen lezen. Daarom moeten we laaggeletterdheid bestrijden. De vraag is hoe het boekenvak daar verantwoordelijkheid voor gaat nemen’, zei ze tegen Hanneke Chin-A-Fo en Toef Jaeger van NRC Handelsblad. Haar antwoord belandde in de economiebijlage.
Nog niet zo lang geleden luisterde ik vol verbazing naar een wethouder van financiën én binnenstad én cultuur én sport die iets dergelijks beweerde. Ook hij zag voor ‘de letteren’ vooral een dienende rol. Zo literatuur al kunst is dan een toegepaste kunst die een bijdrage dient te leveren aan het terugdringen van het aantal analfabeten, aldus die wethouder.
Toen dacht ik nog dat hij het verkeerd begrepen had. Nu begin ik aan mezelf te twijfelen.
Laat ik vooropstellen dat ik vind dat lezen een vaardigheid is die iedereen moet beheersen. Niet voor niets wordt er op school aandacht besteed aan technisch en begrijpend lezen (zo heette het althans toen ik van letters woorden begon te maken, van woorden zinnen, van zinnen alinea’s en van alinea’s ‘verhalen’) en wordt er bij ouders op aangedrongen thuis met hun kinderen te oefenen en vooral veel voor te lezen opdat lezen een gewoonte wordt.
Het spreekt vanzelf dat er voldoende ‘oefenmateriaal’ voor handen moet zijn.
Maar voor mij is het net zo vanzelfsprekend dat er ook een ander lezen (én schrijven) is. Dat lezen (én schrijven) is veel minder ‘doelgericht’, maar daarom nog niet minder belangrijk.
Ik vermoed dat de minister dit soort lezen (én schrijven) bedoelt als ze het heeft over ‘plezier beleven aan een roman’.
Ik heb altijd gedacht dat het vooral om dit soort lezen (én schrijven) ging als gepraat werd over de voordelen van een vaste boekenprijs – en misschien de minister ook wel, want in hetzelfde interview in NRC Handelsblad zegt ze als haar gevraagd wordt naar wat het onderzoek naar de werking van de Wet op de vaste boekenprijs moet opleveren: ‘Of het daadwerkelijk zo is dat de vaste prijs op goed verkopende boeken ook het uitgeven van kwetsbare titels mogelijk maakt, zoals poëzie en het werk van jonge schrijvers. En hoe dat precies werkt.’ – want in mijn beleving hoeft de uitkomst van het bestrijden van laaggeletterdheid niet te zijn dat iedereen lezen zo leuk gaat vinden dat het een favoriete vrijetijdsbesteding wordt.
Voor mij is literatuur – zo noem ik dat andere lezen én schrijven dat veel verder gaat dan ‘plezier beleven aan een roman’ – op de eerste plaats cultureel erfgoed. En zoals ook de minister van onderwijs én cultuur én wetenschap weet, moet je cultureel erfgoed beschermen tegen machten en krachten van buitenaf.
Daarom is het goed dat de vaste boekenprijs de komende twee jaar – en als de sector zijn best doet de komende vier jaar – niet ter discussie staat.
Of er daarna nog sprake kan en moet zijn van door de overheid gesanctioneerde beschermende maatregelen van het boekenbedrijf hangt niet alleen af van de bereidwillige medewerking van de sector. Minstens zo belangrijk is dat de minister erkent dat het leveren van een bijdrage aan het bestrijden van laaggeletterdheid maar één van de verdiensten van de boekenbranche is en dat er dus met verschillende maten gemeten moet worden.
Leave a Reply