HANTA

Literatuur en meer

  • Home
  • Over Hanta
  • Contact
  • Privacy statement
  • Columns
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Blog
  • Meer
    • Liliane leest
    • Kettinglezen & rijgschrijven
    • Mediamoment
    • Sportzomers en -winters!
    • Zomergasten
    • Thuisblijfreizen
    • Bouke’s blues
    • Proza
    • Poëzie
You are here: Home / blog / Helaas is ‘helaasheid’ een onvertaalbaar woord

Helaas is ‘helaasheid’ een onvertaalbaar woord

02/03/2015 by Liliane Waanders Leave a Comment

Onze Taal, Dimitri VerhulstAltijd gedacht dat ‘helaasheid’ een bestaand woord was (en eigenlijk denk ik dat nog steeds, maar helaas het staat niet in Van Dale en dus bestaat het niet). Er zijn namelijk wel meer Vlaamse woorden die ik niet ken en waar ik toch niet van opkijk. Maar nu weet ik het dus. Dimitri Verhulst heeft ‘helaasheid’ verzonnen.

‘Ik moet niet nastreven dat ik in het Nederlands schrijft, maar in het Verhulsts’, zegt hij in een interview met Jan Erik Grezel vanwege het verschijnen van De zomer hou je ook niet tegen – “Het Nederlands is vuurwerk: het spat, het spettert, het sprankelt. Interview met Dimitri Verhulst, schrijver van het Boekenweekgeschenk in Onze Taal – ‘Ik heb het recht woorden uit vinden, zoals helaasheid. Mijn neologismen zijn duidelijk neem ik aan.’

Niet dus… maar ‘helaasheid’ klinkt ook zo vertrouwd, en het dekte de lading zo goed.

Ik had het kunnen weten. Want al eerder zei Dimitri Verhulst iets over dat woord dat hij verzonnen heeft. Toen ging het over vertalen. En over hoe ‘helaasheid’ door deze en gene vertaler niet geheel in de geest van het woord vertaald werd.

Dat was eind vorig jaar toen hij het met Orsolya Réthelyi had over ‘Altijd opnieuw ergens schrijver worden’. Dat interview stond in Filter: tijdschrift over vertalen (het decembernummer van 2014, gewijd aan het werk van Dimitri Verhulst: Gewone taal & spijtige dagen: hoe Helaasheid de wereld overspoelt).

Als hem gevraagd of iets in het bijzonder De helaasheid der dingen geschikt maakt voor vertaling – want het is in zijn oeuvre een relatief vaak vertaalde titel, legt Dimitri Verhulst in zijn antwoord de nadruk op de in zijn ogen gebleken onvertaalbaarheid van juist dat ene woord:

‘Ik weet dat een aantal vertalers struikelt over mijn neologismen. Blijkbaar is het Nederlands een taal waarin het gemakkelijk is om nieuwe woorden te maken.
Daar worden niet altijd alternatieven voor gevonden. Je kan dat dan betreuren. Het woord “helaasheid” zelf bijvoorbeeld zou ik zeer letterlijk naar het Engels “alasness”vertalen. “Alas” is een woord dat zelfs in Hamlet voorkomt: “Alas, poor Yorick! I knew him, Horatio”. Maar kennelijk accepteren zij dat niet om het woord “alas” te combineren met “ness”. Je moet nochtans niet zo’n taalvirtuoos zijn om daar een gevoel of een idee bij te hebben. Ze maken er dan The misfortunates van, wat ik zelf echt een Broadwaymusicaltitel vind. In het Frans is het La Merditude geworden. De strontheid als we het terug vertalen naar het Nederlands. Maar dat is het helemaal niet. Ik bedoel, het is geen stront.’

Ik had het dus kunnen weten (en anders had de spellingscontrole van mijn computer me op een idee kunnen brengen, want onder ‘helaasheid’ golft het rood van de onbestaanbaarheid).

Misschien ook interessant:

  1. Het leven een fietsfeest
  2. Die zin van Dimitri Verhulst in De zomer hou je ook niet tegen
  3. Dimitri Verhulst overdrijft niet in De laatkomer
  4. Michaïl Sjisjkin, Hassan Blasim en Tommy Wieringa: vertalen of niet vertalen is kiezen uit twee kwaden

Filed Under: blog Tagged With: De helaasheid der dingen, De zomer hou je ook niet tegen, Dimitri Verhulst, Filter: tijdschrift over vertalen, helaasheid, neologismen, Onze Taal, vertalen

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Zoeken

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Nieuwste berichten

  • Nikos Kazantzakis over de Franciscus in wiens sporen paus Franciscus treedt
  • De Inktaap 2.0
  • Recensie: Oever – Ludwig Volbeda
  • Poëzieweek 2025: ‘Mijn vader zegt entropie mijn moeder logica’ – Sasja Janssen
  • Poëzieweek 2025: ‘Kratermond’ – Sara Eelen

Spotlight

Auteurs

  • Liliane Waanders

Meest gelezen deze week

Tags

Abdelkader Benali Adriaan van Dis Arnon Grunberg beeldende kunst boek boeken boekenweek Cees Nooteboom column De wereld draait door dood dwdd film fotografie gedicht Ilja Leonard Pfeijffer Jan Brokken journalistiek K.Schippers kunst lezen literatuur Louise O. Fresco Marguerite Duras Oek de Jong Olympische Spelen Poetry International poëzie recensie roman Rotterdam schrijven sportzomer sportzomer 2012 sportzomer 2013 sportzomer 2014 stoïcijn tennissen Tour de France vertalen Virginia Woolf voetballen wielrennen William Shakespeare zomergasten

Zoeken

Volg Hanta

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Hoofdmenu

  • Home
  • Over Hanta
  • Columns en beschouwingen
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Meer
  • Contact
  • Privacy statement

Rubrieken

  • Liliane leest
  • Kettinglezen & rijgschrijven
  • Mediamoment
  • Sportzomers en -winters!
  • Zomergasten
  • Thuisblijfreizen
  • Bouke’s blues
  • Proza
  • Poëzie

Net binnen

  • Nikos Kazantzakis over de Franciscus in wiens sporen paus Franciscus treedt
  • De Inktaap 2.0
  • Recensie: Oever – Ludwig Volbeda

Archief

Auteurs

  • Liliane Waanders

Copyright © 2025 · News Pro Theme on Genesis Framework · WordPress · Log in

Hanta gebruikt cookies. Omdat een blog runnen zonder nou eenmaal niet kan. Wilt u geen cookies, zie dan de instructies hier: Meer over cookies Ok, ik snap het
Privacy & Cookies
Necessary Always Enabled