HANTA

Literatuur en meer

  • Home
  • Over Hanta
  • Contact
  • Privacy statement
  • Columns
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Blog
  • Meer
    • Liliane leest
    • Kettinglezen & rijgschrijven
    • Mediamoment
    • Sportzomers en -winters!
    • Zomergasten
    • Thuisblijfreizen
    • Bouke’s blues
    • Proza
    • Poëzie
You are here: Home / Alles / (non-)fictie / recensies / non-fictierecensies / Recensie: Waanzin in de wereldliteratuur – Pieter Steinz

Recensie: Waanzin in de wereldliteratuur – Pieter Steinz

10/03/2015 by Liliane Waanders 3 Comments

Waanzin in de wereldliteratuur - Pieter SteinzAfdalen in de donkere kamers van de geest

Pieter Steinz woont op een steenworp afstand van het Haarlemse Dolhuys. Inmiddels is het een museum, maar in de loop der eeuwen had het gebouw afhankelijk van wie de outcasts waren verschillende bestemmingen. Ooit was het – de naam zegt het – een plek waar gekken en dwazen aan het oog van de maatschappij onttrokken werden.

In Het Dolhuys dat in de diverse zalen laat zien hoe er van de Oude Grieken tot nu  naar geesteszieken (gekken) en psychisch gestoorden (dwazen) werd gekeken, ontbreekt het hoofdstuk ‘waanzin in de literaire fictie’. En dat terwijl ‘de literatuur niet alleen wemelt van de waanzinnigen, maar ook een belangrijke hulp kan zijn bij het kweken van begrip voor mensen met psychische stoornissen’, aldus Pieter Steinz.

Met zijn Boekenweekessay Waanzin in de wereldliteratuur voorziet Pieter Steinz op bescheiden wijze – hem staan net iets meer dan zestig bladzijden ter beschikking, en wie weet hoe gedegen hij zich doorgaans verdiept in een onderwerp kan niet anders dan constateren dat Waanzin in de wereldliteratuur maar een fractie bevat van wat Pieter Steinz weet – extramuraal in een leemte.

Hij gaat daarbij net zo thematisch te werk als in het museum bij hem om de hoek. Eerst komen de dolhuizen zelf aan bod, daarna de gestoorde personages, vervolgens de gestoorde schrijvers, er wordt ook nog halt gehouden bij de kamer van de psychiater voordat ook Pieter Steinz zelf moet vaststellen dat veel – want gaan goedbeschouwd niet alle romans in zekere zin over (een) gekte? – onbeschreven gebleven is.

Pieter Steinz beperkt zich niet tot het opsommen en toelichten van titels – behalve in de lijstjes waarmee hij Waanzin in de wereld besluit: psychiatrische gevallen in de Nederlandse literatuur; paranoia/paranoïde schizofrenie; syndroom van…; welke diagnose zouden de volgende personages krijgen?; ongevaarlijke gekken; fobieën en manieën; tien klassieke romanpsychiaters – maar laat ook zien hoe de geschiedenis van de waanzin weerspiegeld wordt in de literatuur.

Net als in Steinz: gids voor de wereldliteratuur – de herziene editie van Lezen &cetera: gids voor de wereldliteratuur – paart Pieter Steinz in Waanzin in de wereldliteratuur kennis van zaken aan een aanstekelijk enthousiasme. Ondanks het korte bestek komt er een groot aantal ‘gekken en dwazen’ aan bod. ‘Gekken en dwazen’ waar Pieter Steinz nu eenmaal niet om heen kan, en ‘gekken en dwazen’ waar hij zelf een zwak voor heeft.

NRC Handelsblad tekende aan de vooravond van de Boekenweek de plattegrond van Het Dolhuis van de wereldliteratuur zoals door Pieter Steinz in Waanzin in de wereldliteratuur in kaart gebracht:

De waanzin in kaart gebracht door Pieter Steinz

Of zijn keuze helemaal representatief is voor de wereldliteratuur weet ik niet – het lijkt me dat de westerse letteren ietwat oververtegenwoordigd zijn, bovendien vermoed ik dat iedere lezer wel een ontbrekende schrijver, titel of hoofdpersoon weet te noemen – maar er zitten in Waanzin in de wereldliteratuur genoeg gemankeerden met wie ik nader kennis wil maken, liefst op zo kort mogelijke termijn.

Ondanks de beperkte ruimte weet Pieter Steinz de maatschappelijke context en de eigenheid van een schrijver, werk en/of personage te schetsen. Bovendien ziet hij ook nog kans om een aantal literatuurwetenschappelijke opmerkingen te plaatsen.

Over het niet voetstoots aannemen dat alle literatuur autobiografisch is (maar soms juist wel) – om er bijvoorbeeld vervolgens op te wijzen dat het niet anders kan dan dat Virginia Woolf bij het schrijven van Mrs Dalloway geput heeft uit eigen hallucinante ervaringen – en over romans die niet per se een voertuig zijn van ideeën van een schrijver – terwijl The Bell Jar van Sylvia Plath volgens hem wel degelijk ook gelezen kan worden als een feministische kijk op hoe moeilijk intelligente en ambitieuze vrouwen het hadden voor de pil en de Tweede Feministische Golf.

Open deuren wellicht voor wie regelmatig met een boek op de bank zit. Maar vanwege de Boekenweek kan Pieter Steinz niet voorzichtig genoeg zijn. Je weet maar nooit wie er met Waanzin in de wereldliteratuur op de loop gaat.

Dat Pieter Steinz het Boekenweekessay mocht schrijven, was vast ook bedoeld als eerbetoon vanwege de vele diensten die hij de literatuur in diverse hoedanigheden heeft bewezen. Helemaal los daarvan staat dat het Boekenweekessay met Waanzin in de wereldliteratuur weer eens echt een essay is. Een op schrift gestelde proeve van belezenheid waarin het beschouwende en het persoonlijke elkaar aanvullen. Het is vooral daarom dat de keuze voor Pieter Steinz een gelukkige is.

Amsterdam : CPNB, 2015
ISBN 978-90-596-5276-7

Misschien ook interessant:

  1. Recensie: Arctisch dagboek – Jelle Brandt Corstius
  2. Recensie: Lezen met ALS : literatuur als levensbehoefte – Pieter Steinz
  3. Pieter Steinz (1963 – 2016): voor altijd 52 (2 x 26)
  4. Recensie: De zonde van de vrouw – Connie Palmen

Filed Under: non-fictierecensies Tagged With: Boekenweekessay, Lezen Etcetera:gids voor de wereldliteratuur, Pieter Steinz, Steinz: gids voor de wereldliteratuur, te gek voor woorden, Waanzin in de wereldliteratuur

Comments

  1. P. van de Wiel says

    11/03/2015 at 10:08

    Ik heb het pas gekocht. Na deze recensie ga ik het zeker lezen. Paul

    Reply
  2. P. van de Wiel says

    16/03/2015 at 11:14

    Liliane Waanders, je hebt gelijk! Ruimschoots de moeite van het lezen waard en heel veel nieuwe feiten te weten gekomen, zoals bijvoorbeeld over de hardvochtige cynicus Flaubert.

    Reply

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Zoeken

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Nieuwste berichten

  • Poetry 2022: Het festival is begonnen
  • Gelauwerd en geliefd: in memoriam Heddy Honigmann (1951-2022)
  • Boeken verkopen zichzelf niet
  • (Auto)biografisch?
  • Recensie: Het warmtefort – Marieke Lucas Rijneveld

Spotlight

Auteurs

  • Liliane Waanders

Meest gelezen deze week

Tags

Adriaan van Dis Arnon Grunberg beeldende kunst boek boeken boekenweek Cees Nooteboom column De wereld draait door dood dwdd film fotografie gedicht Ilja Leonard Pfeijffer Jan Brokken journalistiek K.Schippers kunst lezen literatuur Louise O. Fresco Marguerite Duras muziek Oek de Jong Olympische Spelen Poetry International poëzie recensie roman Rotterdam schrijven sportzomer sportzomer 2012 sportzomer 2013 sportzomer 2014 stoïcijn tennissen Tour de France vertalen Virginia Woolf voetballen wielrennen William Shakespeare zomergasten

Zoeken

Volg Hanta

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Hoofdmenu

  • Home
  • Over Hanta
  • Columns en beschouwingen
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Meer
  • Contact
  • Privacy statement

Rubrieken

  • Liliane leest
  • Kettinglezen & rijgschrijven
  • Mediamoment
  • Sportzomers en -winters!
  • Zomergasten
  • Thuisblijfreizen
  • Bouke’s blues
  • Proza
  • Poëzie

Net binnen

  • Poetry 2022: Het festival is begonnen
  • Gelauwerd en geliefd: in memoriam Heddy Honigmann (1951-2022)
  • Boeken verkopen zichzelf niet

Archief

Auteurs

  • Liliane Waanders

Copyright © 2022 · News Pro Theme on Genesis Framework · WordPress · Log in

Hanta gebruikt cookies. Omdat een blog runnen zonder nou eenmaal niet kan. Wilt u geen cookies, zie dan de instructies hier: Meer over cookies Ok, ik snap het
Privacy & Cookies
Necessary Always Enabled