‘De Britse schrijver windt zich op over “de saaie nieuwe wereldroman”, zo wordt het essay van Tim Parks dat gaat over wat hij vindt van het effect dat het verlangen van schrijvers om internationaal mee te tellen heeft op de literatuur op de site van 360 Magazine – want daar staat dat artikel De saaie nieuwe wereldroman in – aangekondigd.
Volgens Tim Parks denken steeds meer schrijvers dat ze alleen maar meetellen als ze een internationaal publiek weten te bereiken. Het verlangen om internationaal door te breken heeft gevolgen voor de wijze van schrijven en dat komt volgens Tim Parks de literatuur niet altijd ten goede.
‘Vanaf het moment dat een auteur zijn ultieme publiek als internationaal ziet, moet de aard van zijn schrijven veranderen. Wat je vooral opmerkt is een tendens om obstakels te laten verdwijnen die een internationaal begrip in de weg staan.
Een romanschrijver als Hugo Claus, die intens begaan was met zijn eigen cultuur en complexe politiek, kon het waarschijnlijk niet schelen dat zijn verhaal een bijzondere inzet van de lezer en vooral van de vertaler vergden, wilden ze begrepen worden buiten zijn geboorteland België. In scherp contrast daarmee vereist het werk van hedendaagse schrijvers als de Noor Per Petterson, de Nederlander Gerbrand Bakker en de Italiaan Alessandro Baricco niet zo’n in zet of kennis, en geeft het evenmin een beloning voor gedane moeite. Wat belangrijker is, is dat de taal eenvoudig is gehouden.
(…)
Wat gedoemd lijkt te verdwijnen, of op zijn minst verwaarloosd te worden, is het werk dat baadt in de subtiele nuances van zijn eigen taal en literaire cultuur, het soort schrijven dat de specifieke manier van leven van een bepaalde taalgroep kan afkraken of verheerlijken. Op de literaire wereldmarkt zal er geen plaats zijn voor een Barbara Pym of een Natalia Ginzburg. Shakespeare had al zijn woordgrapjes moeten schrappen. En een nieuwe Jane Austen kan de Nobelprijs wel vergeten.’
Het verlangen van een schrijver om het wereldwijd te maken heeft volgens Tim Parks alles te maken met de globalisering die een wereldmarkt voor literatuur mogelijk maakt, omdat lezers net als schrijvers het verlangen koesteren om tot een internationale gemeenschap te behoren.
Ik vroeg me niet af of Tim Parks gelijk heeft (maar nam dat ook niet voetstoots aan). Ik wilde weten of hij in zijn essay daadwerkelijk Hugo Claus én Gerbrand Bakker noemt. Daarom tikte ik wat trefwoorden in op de site van The New York Review of Books. Ik vond het essay niet. Dat wil zeggen: ik vond het niet meteen omdat ik niet ver genoeg terugging in de tijd.
Het essay van Tim Parks is niet zo actueel als ik denk dat stukken in 360 Magazine doorgaans zijn. The Dull New Global Novel staat al sinds februari 2010 op de site van The New York Review of Books. ‘De Britse schrijver wond zich op over “de saaie nieuwe wereldroman”, was dus een toepasselijker aankondiging van het essay geweest (als er al sprake is van opwinden).
(In juni verschijnen de gebundelde boekenessays van Tim Parks: Waarom ik lees: de veranderende wereld van het boek. Het zou zomaar kunnen zijn dat dat de actuele aanleiding is om De saaie nieuwe wereldroman nu in 360 Magazine te publiceren.)
Leave a Reply