In Geel, maar dat is het woord niet – het eerste interview in Door het beeld – Door het woord van Peter Henk Steenhuis en René Gude – stelt Peter Henk Steenhuis aan het eind van het verhaal een interessante vraag: ‘Maar kunnen we nog zonder woorden kijken?’
Hij heeft dan net Claudy Jongstra geïnterviewd en is onder de indruk geraakt van haar (ethisch verantwoorde) manier van werken.
Een zon van vilt met een groot aantal kleurschakeringen doet hem beseffen dat hij niet in staat is om al die gradaties geel te benoemen. (Het lukt Claudy Jongstra zelf overigens ook niet. De titel van het stuk is ontleend aan haar reactie op Steenhuis’ constatering dat je lang naar het werk moet kijken om de schakeringen niet alleen te zien maar ook te benoemen: ‘Dat kan ik niet. Dit is geel ja, maar dat is het woord niet.’)
Het spijt Peter Henk Steenhuis dat hij geen synoniemenwoordenboek bij de hand had tijdens het kijken.
‘Een dag later pak ik het boek “Het juiste woord” erbij. Onder het lemma kleuren, nummer 611, staat bij geel: bleekgeel, amarillo, zwavelgeel, citroengeel, saffraangeel, botergeel, okergeel, strogeel, izabel, geelpeld, tanig, vlassig – en nog een dozijn andere woorden. Zou ik meer zien, als ik met dit boek in de hand opnieuw naar deze zon zou gaan zitten kijken.
Bij het kijken naar Jongstra’s werk kun je vaststellen dat het aantal woorden dat we kennen voor geel afneemt, omdat we de verschillende nuances niet meer nodig lijken te hebben. Toch ervaar ik een gemis als ik bij de doeken van Jongstra moet concluderen dat ik niet kan verwoorden wat ik zie. Ik kom letterlijk woorden tekort.’
Hoe visueel kan een mens ingesteld zijn als hij niet in staat is te verwoorden wat hij ziet?
Ik ben er nog niet helemaal uit. Net zoals ik nog steeds niet weet of een banaan in het donker ook geel is. Met die vraag stuurde Wim Brands mij ruim een maand geleden het bos in. Hoe geel wilde hij overigens niet weten.
Door het beeld – Door het woord
Peter Henk Steenhuis en René Gude
Leusden : ISVW, 2015
ISBN 978-90-91693-50-2
Leave a Reply