Zijn naam werd in één adem genoemd met die van Willem de Kooning. Degene die zijn naam noemde, wilde er nog maar eens mee zeggen hoe welvarend haar ouders zijn. Haar ouders kunnen het zich veroorloven om een De Kooning en een Kitaj te kopen. Ze kunnen het zich zelfs veroorloven die De Kooning en die Kitaj in huis op te hangen, terwijl in dat huis studenten feest vieren.
Geen idee wat een Kitaj doet, maar voor een De Kooning moet je behoorlijk welgesteld zijn.
Dat ik nou uitgerekend Woody Allen nodig heb om eindelijk iets over R.B. Kitaj te schrijven. Want hij is het die een kind van rijke ouders zijn naam laat noemen. In Irrational Man.
Toen ik ergens tussen 20 maart en 12 juli het Joods Historisch Museum in Amsterdam bezocht, hing Ronald Brooks Kitaj daar. Unpacking My Library heette de tentoonstelling. Naar het gelijknamige schilderij. Op dat schilderij is een man te zien temidden van dozen vol boeken.
‘Het schilderij Unpacking My Library uit 1990/1991 is Kitajs zelfportret als bibliofiel en boekverzamelaar. De titel verwijst naar het gelijknamige essay van de Duits-joodse cultuurfilosoof Walter Benjamin (1892 – 1940). De kunstenaar beelde zichzelf hier af met een snor en een bril als die van Benjamin; een identificaie met en ode aan Benjamin en hun gedeelde liefde voor boeken.’ Zo staat het in de catalogus.
Daarin lees ik ook dat R.B. Kitaj er een gewoonte van maakte om een deel van zijn verzameling boeken in en vervolgens weer uit te pakken. ‘Zo pak ik altijd mijn bibliotheek uit. Altijd pak ik er een deel van in en dan enige jaren later weer uit, verrukt over vergeten schatten en verrassingen.’
Ik weet nog dat ik dat toen een troostrijke gedachte vond. Zelf was ik op dat moment heel veel boeken aan het inpakken, en bij elk boek dat in een doos verdween vroeg ik mij of hoe erg het zou zijn er de komende twintig jaar niet bij te kunnen.
Behalve schilderijen hingen er ook zeefdrukken in het Joods Historisch. Zeefdrukken die niets anders voorstelden dan de boekomslagen die tot Kitajs verbeelding spraken. In Our Time: Covers for a Small Library After the Life for the Most Part heet het portfolio waarin die zeefdrukken verzameld zijn.
Ik moest heel goed kijken om iets van die zeefdrukken te vinden. Kijken en vergelijken. Want in de meeste gevallen hing of lag het originele boekomslag er ook. Toen ik het museum verliet, wist ik nog steeds niet helemaal zeker of ik die zeefdrukken wel zo origineel vond.
Hoewel ik nog nooit van Kitaj gehoord had, ging ik voor hem naar het museum. Het affiche met daarop die man tussen die dozen gaf de doorslag.
Had ik de tentoonstelling niet gezien, dan was er bij het horen van zijn naam in Irrational Man geen belletje gaan rinkelen (maar dan had ik ook geen stukje over Kitaj hoeven schrijven).
Leave a Reply