Het zal ook eens niet. Ben ik ergens. Staat wat ik wil zien in de steigers. Dit keer is dat de Sint Baaf in Gent. De steigers verstoren het ritme van de torens die het silhouet van de stad bepalen. Gelukkig ken ik de kathedraal al. En het kunstwerk waarvoor ik kom ook.
Het is vlak voor sluitingstijd, maar we willen het toch zien: (de aanbidding van) Het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck. We vragen beleefd belet. Of het nog kan. Als na ons een groep Japanners de kleine kapel betreedt, blijkt 15.45 uur een flexibele tijdsaanduiding.
Niet alleen de kerk staat in de steigers. Het Lam Gods ook. Dat zag ik al op het doek dat de steigers aan het oog onttrekt. Maar dat is niet waarom dat doek mijn aandacht trok. Ik keek vooral naar wat er niet te zien is. Naar het gat linksonder dat verraadt dat de bouwvakkers weten waar ze mee bezig zijn. Daar op die plek hoort het paneel De Rechtvaardige Rechters. Het werd in 1934 gestolen en is sindsdien spoorloos. (Over die diefstal zag ik ooit een documentaire met een hoog film noir-gehalte.)
Op die plek is al decennia lang een bijna getrouwe kopie van dat paneel te zien. Kopiist Jef Van der Veken gaf een van de mannen het gezicht van koning Leopold III, zodat ook echt duidelijk is dat het om een kopie gaat. Maar dan moet je Leopold wel herkennen…
Ook achter plexiglas is Het Lam Gods indrukwekkend, maar ik prijs me gelukkig dat het de eerste keer dat ik het zag nog gewoon in een van de straalkapellen rond het hoofdaltaar hing.
Maar ook toen zag ik niet wat ik ook nu over het hoofd zie: ‘het Lam met de vier oren’. Het is Jannie Regnerus die me er in Het Lam – een roman waarin behalve een moeder en haar zoon ook een duif, een lam, het Lam en de kleur vermiljoenrood, het rood van de Vlaamse primitieven, een belangrijke rol spelen – op attent maakt, en dankzij ‘Closer to Van Eyck’ kan ik waar Clarissa aan moet denken, met eigen ogen controleren.
‘Aan het Lam met vier oren, daar moet Clarissa aan denken. Tijdens een restauratie was het extra paar met röntgenonderzoek aan het licht gekomen maar wie aandachtig genoeg kijkt, kan het inmiddels ook met eigen ogen zien. De authentieke oren schemeren heel subtiel door de nieuwe verflagen heen. Dat het originele Lam een grote kop had met een ouwelijke uitstraling, was voor sommige mensen onoverkomelijk. Ze vonden dat het daarmee meer weg had van een schaap, van een heel oud schaap zelfs. Toen na roetbeschadiging zich een kans tot overschildering voordeed, kreeg het een kleinere kop en belandden zijn nieuwe oren op een andere hoogte.’
Ik dacht dat ik aandachtig gekeken had. Niet dus.
Leave a Reply