Het begon al bij de titel. De man in de gang. Terwijl Marguerite Duras haar verhaal de titel L’homme assis dans le couloir gaf. Bij Marguerite Duras telt elk woord.
Het begon dus al bij de titel dat ik vraagtekens zette bij de vertaling van Marianne Kaas. Terwijl ik mij zo op de vertaling van L’homme assis dans le couloir verheugd had.
Het origineel staat al heel lang in de kast. Ik heb het al heel vaak bestudeerd. Marguerite Duras lezen begint met kijken. Kijken naar de woorden. Kijken naar het ritme. Kijken naar de herhaling. Kijken naar het wit.
Op het eerste oog, oogt Marguerite Duras eenvoudig. Maar dat is alleen op het eerste oog.
Daarom denk ik dat ik de essentie mis als ik haar in het Frans lees. Vandaar dat ik me op de vertaling verheugde.
Maar toen las ik de titel waarin de zittende man in de gang een man geworden is.
Toegegeven: getuige de eerste zin is het nog maar de vraag of die man daar werkelijk zit:
‘L’homme aurait été assis dans l’ombre du couloir face à la porte ouverte sur le dehors’,
maar toch.
In haar nawoord verklaart Marianne Kaas: ‘De gebeurtenissen, dat wil zeggen wat zich tussen de man en de vrouw afspeelt, worden verteld in de conditionalis, de voorwaardelijke wijs, die aangeeft dat het zo gebeurd zou kunnen zijn: de man/hij zou… de vrouw/zij zou…, misschien… Dit suggereert – misschien – dat alles zich alleen afspeelt in de verbeeldingswereld van de toeschouwer/ster – verteller/ster.’
Marianne Kaas kiest in haar vertaling consequent voor ‘misschien’:
‘Misschien zat de man in de gang, in de schaduw, tegenover de deur die naar buiten toe openstaat’,
om het voorbehoud te maken.
Ik ben een leek, maar ik vind dat niet mooi. Ik vind dat zij net als Marguerite Duras het werkwoord het werk had moeten laten doen. Zelfs als dat grammaticaal in het Nederlands niet zo voor de hand zou liggen.
Mijn teleurstelling duurt al drie dagen. De man in de gang staat in de kast. Voorlopig ongelezen. Voorlopig doe ik net alsof ik precies weet wat Marguerite Duras geschreven heeft. Zonder dat ik haar woord voor woord kan volgen.
De man in de gang
Marguerite Duras (vert. Marianne Kaas)
Bleiswijk : Studio 3005, 2015
ISBN 978-90-78627-16-6
Marc Vleugels says
Gezien Duras’ opvatting over vertalen en de grammaticale mogelijkheden in het
Nederlands is voor de bekritiseerde oplossingen gekozen. Oplossingen die andere
talen trouwens ook prefereerden (Duits: Der Mann im Flur).