Nagekomen moeder
Toen Ik kom terug verscheen, verzamelde ik de moeders in het werk van Adriaan van Dis. om te laten zien dat het tot Ik kom terug niet alleen of zelfs niet vooral om zijn vader ging. Ik streefde geen volledigheid na, daardoor za g ik zeker één moeder uit mijn eigen boekenkast over het hoofd.
In 2008 verscheen 50 Nudes: een privé collectie onthuld, waarin Nederlandse schrijvers op verzoek van een verzamelaar naakten uit zijn collectie met woorden tot leven brengen. Adriaan van Dis leverde aan dat boek drie bijdragen.
Reclining Nude (1918, olieverf op paneel, 40 x 60 cm) van Lovis Corinth doet Van Dis aan zijn moeder denken:
‘Mevrouw, u lijkt op mijn moeder, die ik nooit naakt zag. (Verder dan haar armen, benen en de gleuf van haar boezem ben ik nooit gekomen.) Maar uw houding en gezicht doen mij zo aan haar denken. Ik bezit een foto van haar waar ze netzo ligt als u: sepiabruin op een bank met een persje – maar dan gekleed. Zonder kinderen nog, met opgeheven hoofd, vol verwachting. Zij is verbannen naar een buitenpost, alleen per boot te bereiken. ‘s Nachts luistert ze naar de onrust in de bossen. Het is warm en ze is alleen. Haar man moet in de rimboe opstandelingen eronder houden. Zij is de enige blanke in het kampement. Ze leert de lokale taal, wil mee de binnenlanden in. Maar mag het niet. Ze dient zich van het volk afzijdig te houden, anders ondermijnt ze het gezag. De vrouw van een officier zit thuis. en daar wacht ze. Om de tijd te doden – als de boeken gelezen zij en de prauw met de nieuwe kist nog niet is aangekomen – speelt ze met haar kodakbox. Ze laat zich door haar baboe kieken: uitdagend op de bank, halsreikend, het gemoed ietwat vooruit. Een jonge vrouw wachtend op haar echtgenoot. Naakt in gedachten. Haar man heeft de foto’s nooit mogen zien. Ze bleef zich er altijd voor schamen. Ik zag ze pas toen de eerste gaten in haar geheugen vielen.
Door lang naar u te kijken, mevrouw, durf ik als man van zestig voorzichtig naar mijn blote moeder te kijken.’
In een jaar dat meer schrijvers over moeders schreven, kreeg Adriaan van Dis voor Ik kom terug de Libris Literatuur Prijs 2015 (en werd hij genomineerd voor de NS Publieksprijs).
Leave a Reply