Vroege verhalen van een schrijver in wording
Ik weet niet of de verhalen in Waar de wereld begint de latere schrijver Truman Capote (1924 – 1984) doen vermoeden. Ik kan niet beoordelen of zijn toon er al zo duidelijk in doorklinkt dat je kunt stellen dat alles al in die verhalen besloten ligt. Daarvoor ken ik het werk van Truman Capote niet goed genoeg.
De meeste recensenten schijnen het wel te weten, zij bezien de verhalen in het licht van de schrijver die Truman Capote geworden is. Dat mag, maar ze – de vroege verhalen – zijn minstens zo interessant als ze beoordeeld worden als pogingen van een jong mens om schrijver te worden. Als je bedenkt dat het oudste verhaal geschreven is door een jongen van twaalf en het meest recente door een jongeman van negentien, kun je niet anders dan concluderen dat het die schrijvende jongen/dat schrijvend jongmens niet aan talent ontbrak.
In de vroege verhalen ligt een zoeken besloten. Een zoeken naar een manier om compassie te tonen en onrecht aan de kaak te stellen. In die zin zijn de verhalen een neerslag van een ontwakend moreel besef. Ze getuigen van een poging tot handhaven in een steeds verder uitdijende wereld.
De jonge schrijver – zag Truman Streckfus Persons zichzelf al als Capote toen hij de verhalen schreef? – is op zoek naar manieren om spanning op te bouwen. Hij onderzoekt hoe verhalen met een chronologisch verloop af kunnen lopen. Hoe hij apen uit mouwen kan laten komen, en verhalen een draai kan geven. Hij experimenteert. Daagt de lezer, en waarschijnlijk ook zichzelf uit, verbanden te leggen door – zoals in Verkeer in westelijke richting , een verhaal waarin de vorm centraal staat. Het bestaat uit vier delen: IV, III, II en I – met verwachtingen te spelen.
Ik kan me wel voorstellen dat recensenten de nadruk leggen op de link tussen die vroege verhalen en het oeuvre waarmee Truman Capote naam maakte. De personages in de meeste in het zuiden van de Verenigde Staten gesitueerde verhalen zijn zonderlinge types. Ze zijn zich bewust dat ze buitenstaander zijn. Het schijnt dat ook Truman Streckfus Persons / Truman Capote een eenling was. Het kan niet anders dat de verhalen in Waar de wereld begint aan Truman Capote doen denken. We weten immers wat er van de jongen die de verhalen schreef geworden is.
Ik moest niet alleen aan Truman Capote denken tijdens het lezen van Waar de wereld begint. Scheiding der wegen, het openingsverhaal in de bundel, ging een relatie aan met De gast van Albert Camus. Dat verhaal verscheen in 1957, de jonge Truman kan het dus niet gekend hebben toen hij zijn verhaal schreef over Tim en Jake. De een heeft levenservaring, de ander voldoende geld om tijdens hun tocht niet om te komen van de honger. De rollen liggen vast, de verhoudingen zijn ongelijk. Maar dan heeft de onderliggende partij zich iets voorgenomen. Scheiding der wegen is minder gecompliceerd dan De gast – dat heeft ook een politieke dimensie – maar in die paar pagina’s laat Truman zien dat hij begint te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.
De dames Rittenhouse en Green uit Verwante zielen deden me denken aan de twee dames die het leven ernstig nemen van Jane Bowles. De roman waarin Miss Goering en Mrs. Copperfield een vreemd soort vriendschap onderhouden verscheen in 1943. Truman Capote was er weg van, zoals hij weg was van haar en haar hele oeuvre, dat overigens maar klein was. Over een van haar verhalen – Camp Cataract – schrijft Truman Capote in de introductie van haar verzameld werk:
‘ “Camp Cataract” is to my mind the most complete of Mrs. Bowles’ stories and the one most representative of her werk, in a rending sample of controlled compassion: a comic tale of doom that has at its heart, and as its heart, the subtlest comprehension of eccentricity and human apartness.’
Daar – doordringen tot de essentie van isolement – was ook Truman in en via zijn vroege verhalen mee bezig. Ook in die verhalen al. Die verhalen zijn geen meesterwerken, ze zijn zelfs niet allemaal even goed gelukt. Maar ze getuigen van een doelbewust streven naar, want Truman Streckfus Persons wist wat hij wilde. Hij wilde schrijver worden. Dat werd hij. Hij werd Truman Capote.
Waar de wereld begint
Truman Capote (vertaling: Harry Pallemans
Amsterdam : Podium, 2016
ISBN 978-90-5759-749-7
Leave a Reply