‘Mocht ik maar over Het uur van de ster schrijven. Mocht ik de Braziliaanse Clarice Lispector, die in 1988 bij gelegenheid van het verschijnen van de vertaling van A hora da estrela in een aan haar gewijd nummer van De Groene Amsterdammer werd aangekondigd als “wereldschrijfster”, maar uit de Nederlandse vergeethoek halen.’
Zo begint At ik buidelrat?, een stuk dat Fleur Bourgonje in 1996 schreef om Todas las sangres (De wegen van het bloed) – ‘ten onrechte verramsjt’ – van de Peruaan José María Arguedas onder de aandacht te brengen. ‘Maar over een ten onrechte verdwenen boek mag ik niet schrijven, dat is de opdracht niet, alleen over een Latijns-Amerikaans boek dat op dit moment voor een beschamende prijs op een veel te hoge stapel ligt.’
Ondanks dat gaan drie van de zeven alinea’s die haar stuk telt over Clarice Lispector. Daarmee had ze haar opdrachtgever toch een beetje tuk.
Clarice Lispector werd mij door een vriendin aangeraden. Ik leende haar exemplaar van Het uur van de ster – waarin ook de verhalenbundel Familiebanden was opgenomen – en vroeg me na afloop af wat haar zo gegrepen had. Het uur van de ster was helemaal niet haar soort verhaal. Veel te experimenteel. Dacht ik. Maar aan mij waren de roman en de verhalen zeer besteed.
Toch liet ik het bij die twee titels. Zelfs toen ik bij een kleine gespecialiseerde boekwinkel in Londen al haar werk in een keer had kunnen kopen, liet ik het bij Het uur van de ster en Familiebanden. Omdat ik vreesde dat mij toch te veel zou ontgaan.
Dat bezwaar liet ik varen toen Why this World: A Biography of Clarice Lispector van Benjamin Moser verscheen (al ben ik blij dat ik nu ook Clarice Lispector: de biografie bij de hand heb).
Uiteindelijk is het Benjamin Moser die de eer toekomt Clarice Lispector uit de vergeethoek te hebben gehaald. Althans, voor zover het dat andere taalgebied betreft. In Nederland is het nog niet zo ver. Al verscheen bijna tegelijk met de vertaling van de biografie De ontdekking van de wereld: kronieken, waarin Clarice Lispector het een en ander en ook zichzelf overdenkt. Het is een boek dat zich niet in een ruk uit laat lezen. De zinnen moeten de tijd krijgen. De lezer moet persoon en persona zien te onderscheiden.
Voordat ik echt in De ontdekking van de wereld: kronieken begin, herlees ik Het uur van de ster (overigens verfilmd). Als ik daarna ook de biografie herlezen heb, denk ik dat ik me toch maar ga wagen aan de rest van haar werk. In het Engels, omdat het in het Portugees helemaal niet gaat lukken.
Leave a Reply