Bijna aan het einde van haar dankwoord – ze heeft dan al verteld hoe ze als kind genoot van nieuwe woorden die ze dankzij Beatrix Potter leerde kennen – voert A.S. Byatt William Shakespeare ten tonele.
‘Hij was dichter en een groot deel van datgene wat moderne toneelschrijvers alleen met bewegingen en gezichtsuitdrukkingen overbrengen, deed hij met woorden, als een episch dichter. (Daarom doet het me ook verdriet als moderne acteurs zijn woorden inslikken vanwege het dramatische effect.)’
(vertaling: Gerda Baardman)
Om wat zij precies bedoelt – om Shakespeares kwaliteiten – te illustreren, grijpt A.S. Byatt naar een bloederige scène uit Macbeth. Macbeth en zijn vrouw hebben net Duncan vermoord als er op de poort wordt geklopt.
‘Lady Macbeth zegt tegen Macbeth: ‘Get on your nightgown’, zodat het eruitziet alsof hij net uit bed komt. Macbeth mijmert over moord en spreekt een van de grote metaforen uit die de Engelse taal rijk is, hij roept de oceaan op in de met bloed besmeurde slaapkamer.
“Will all great Neptune’s ocean wash this blood
Clean from my hand? No, this my hand will rather
The multitudinous seas incarnadine
Making the green one red.” ‘
Om vervolgens vast te stellen:
‘Hier zien we een van de verrukkingen en schoonheden van de Engelse taal – het contrast tussen Latijnse en Engelse woorden. Multitudinous en incarnadine zijn puur Latijn en ik stel me voor dat Shakespeares theaterpubliek en lezers bijna allemaal eerder een sensueel genot voelden bij die klank en dat ritme, dan dat ze er iets bij voor zich zagen. The green one red is Angelsaksisch en doet een beroep op het visuele voorstellingsvermogen in ons hoofd. We ‘zien’ groen en rood, al is dat voor iedereen verschillend, levendiger of juist minder levendig, maar voor iedereen geïntensiveerd door het voorafgaande multitudinous en incarnadine. We horen de muziek van die verschrikkelijke woorden.’
(vertaling: Gerda Baardman)
Dat was de eerste keer dat William Shakespeare deze week voorbij kwam.
Daags na de uitreiking van de Erasmusprijs arriveerde Heksengebroed: een hervertelling van De Storm, waarin Margaret Atwood in het kader van The Hogarth Shakespeare een moderne draai geeft aan het toneelstuk The Tempest van Shakespeare. Ze is na Jeanette Winterson (The Gap of Time), Howard Jacobson Shylock Is My Name) and Anne Tyler (Vinegar Girl) de vierde herverteller.
‘Ik heb met erg veel plezier aan dit boek gewerkt, voor een deel omdat ik daardoor de gelegenheid kreeg om veel over Shakespeare en De storm te lezen, en ook over het belang van literatuur en drama in gevangenissen.’
(vertaling: Lidwien Biekmann)
En net werd Venus & Adonis bezorgd. In dit geval is William Shakespeare de herverteller. Hij baseerde zich op wat Ovidius over Venus en Adonis schreef in Metamorfosen.
Hafid Bouazza tekende voor een vertaling waarin hij – maar dat schrijf ik na alleen nog maar eerste, verkennende blikken te hebben geworpen – trouw is aan Shakespeare, maar ook zichzelf niet verloochent.
Op verzoek van Hafid Bouazza
‘Hij vroeg mij
en ik las het gedicht en ik vond het heel lang en de taal moeilijk
en hij zei maar een schilderij kijk jij toch ook niet zo vluchtig na
en ik las het weer en weer en de taal werd lichter en helder
en de woorden kregen de geur van honing en ik begreep
hoe duidelijk en mooi en tragisch het was en is.
En daarom deed ik het.
voegde Marlene Dumas beelden aan de tekst en de vertaling toe. Voor het eerst illustreerde zij. Dienstbaar is ze aan de tekst,
‘Or, as the snail, whose tender horns being hit,
Shrinks backward in his shelly cave with pain,
And there, all smother’d up, in shade doth sit,
Long after fearing to creep forth again;
So, at his bloody view, her eyes are fled
Into the deep dark cabins of her head:’
maar toch vintage Dumas.
William Shakespeare houdt mij de komende dagen nog wel even van de straat.
Leave a Reply