Dat ik in de verhalenbundel De blauwe maanvis van A.N. Ryst een maanvis uiteindelijk tegen zou komen, lag voor de hand. De maanvis in Inham van Cynan Jones zag ik echter niet aankomen. Sterker nog: ik vreesde aanvankelijk het ergste toen de man in de kajak opgeschrikt werd door de dreun van een vin.
Vier door witregels gescheiden tekstfragmenten later is het gevaar echter geweken. De vin is wel een vis, maar geen haai. Het is een vis die kan kantelen:
‘(…); en dan het lichaam van de vis: clownesk, het kantelt op een zij in het water, een schijf zo groot als een tafel. Zij kijken elkaar in de ogen.’
(vertaling: Jona Hoek)
Een maanvis dus. Blijkt een bladzijde later. Een maanvis die het waarschijnlijk goed voorheeft met de man in de kajak.
‘Maar hij bleef en stootte urenlang tegen de boot en duwde hem op die manier voort; en het kan niet met zekerheid gezegd worden dat het met opzet was, uit liefdadigheid, dat hij de kajak niet verder de zee op dreef.’
(vertaling: Jona Hoek)
Even dacht ik aan maanvissen van vroeger. De maanvissen in mijn aquarium. En toen meteen aan de maanvis van A.N. Ryst. Een maanvis op het droge. Achtergebleven nadat overvloedig water zich teruggetrokken heeft.
‘Bij een van die opeenhopingen zag Tara iets bewegen. Kalm, het water opstuwend, liep ze ernaartoe en toen ze dichterbij gekomen was ging een schok door haar heen; daar, op een zij, dreef een enorme, afgeplatte, aquamarijnblauwe vis. Die vis had twee vinnen, één boven aan zijn lichaam, en één onderaan. Hij keek haar aan met een droevig oog.
Tara keek terug. Echt zwemmen kon hij niet, die vis, daar was geen sprake; hij was, zoals gezegd, gekanteld, en rechtop zou hij niet kunnen raken, want hij was zo groot als een rond tafelblad, en zo diep reikte het water niet.’
Tara doet er alles aan (en laat er veel voor: de aanbiedingen die ze onderweg krijgt, zijn zeer verleidelijk) om de vis levend en wel richting rivier te loodsen. Dat lijkt op het laatste moment te mislukken, en Tara lijkt ondanks al haar goede bedoelingen met lege handen achter te blijven. De maanvis die dood leek, blijkt springlevend en laat zich in de rivier glijden. Tara’s missie is alsnog geslaagd, en haar beloning overtreft al het verleidelijke dat haar onderweg is aangeboden.
Vissen zijn het, de maanvissen van Cynan Jones en A.N. Ryst. Mythische vissen. Vissen die hun natuur overstijgen.
Leave a Reply