Hij was tafelheer en vroeg zich namens de lezers iets af. Hij wilde weten hoe het precies in zijn werk gaat, dat kiezen van het ‘Boek van de Maand’. Een beetje ongemakkelijk werd het wel toen Adriaan van Dis met zijn vraag kwam tijdens De wereld draait door. Maartje Kroonen, nieuw in het boekenpanel, had net Donker woud van Nicole Krauss aangeprezen toen hij zijn vraag stelde:
Adriaan van Dis: ‘Hoe kom je tot zo’n keus? Of mag ik dat helemaal nu niet vragen?’
Matthijs van Nieuwkerk: ‘Je mag alles vragen.’
Maartje Kroonen: ‘Ik specifiek of wij allen? Wij vonden dit allemaal…’
Adriaan: ‘Maar er verschijnen honderden boeken dit najaar en dan haal je dit er uit.’
Brecht Russchen: ‘Het gaat om de boeken van de maand september.’
Adriaan: ‘Heb je alles gelezen?’
Maartje: ‘Wij hebben alles gelezen wat hier zeker aan tafel ligt. En alle vier ook alle boeken.’
Brecht: ‘Toch een beetje wantrouwend.’
Adriaan: ‘Ik vraag me af: hoe werkt dat? Zitten uitgevers te drukken?
Maartje: ‘Kom volgende maand…’
Arno Koek: ‘Wij zijn totaal onafhankelijk, dus wij mogen kiezen. Dat is wel interessant.’
Adriaan: ‘Ik sta aan de kant van de lezer die zich dat misschien afvraagt.’
In welke hoedanigheid Adriaan van Dis ook sprak – voor mijn part wilde hij het zelf weten: zijn vraag is legitiem en uitermate relevant. En van de opmerkingen van de drie leden van het boekenpanel wordt de lezer niet wijzer. Daar gaat de lezer alleen maar het zijne van denken.
Goed, ze hebben in dit geval dus allemaal Vergeet de meisjes van Alma Mathijsen, Donker woud van Nicole Krauss, Dag Poes! van Mies van Hout en De acht bergen van Paolo Cognetti gelezen… Maar is dat niet vanzelfsprekend? Als vier boekverkopers een keer per maand vier boeken aanbevelen op televisie, mag je er dan niet blind op vertrouwen dat zij die boeken gelezen hebben?
Dat bedoelde Adriaan van Dis natuurlijk ook niet. Hij wilde weten hoe die vier aan die vier titels komen. Hoe Vergeet de meisjes, Donker woud, Dag Poes! en De acht bergen boven zijn komen drijven. Of ze boven zijn komen drijven. Of krijgt het boekenpanel precies vier boeken aangereikt door de DWDD-redactie? En hoeven ze het dan alleen nog maar eens te worden over welk van de vier ‘Boek van de Maand’ wordt? Of zelfs dat niet eens?
Het mooiste zou natuurlijk geweest zijn als ze er even de tijd voor genomen hadden, en uitgelegd hadden dat ze allemaal beroepsmatig veel lezen en veel meer boeken voorbij zien komen dan ze aankunnen. Dat ze gedurende de maand lijstjes bijhouden. Dat op die lijstjes ook de boeken staan die door collega’s als beter dan de rest beoordeeld zijn. Dat op basis van die lijstjes een aantal titels gelezen wordt met het oog op een voorselectie en dat ze op basis van die voorselectie tot de ultieme vier komen. Dat ze het vervolgens uitgebreid over de plussen en de minnen van die vier hebben om tot een afgewogen oordeel te komen.
Maar daar was geen tijd voor, en bovendien: zo zal het wel niet gaan.
Het meest eerlijk zou zijn als ze zouden toegeven dat het boekenpanel en de verkiezing van het ‘Boek van de Maand’ in zekere zin doorgestoken kaart zijn.
Als dat zo zou zijn. Maar dan is het wel meteen einde rubriek.
De waarheid zal wel ergens in het midden liggen. En het is niet ondenkbaar dat Adriaan van Dis dat weet en zelfs die waarheid kent. Als dat niet zo is, kan hij altijd nog gebruik maken van de uitnodiging die door de consternatie niet helemaal doorkwam: ‘Kom volgende maand…’. Voorlopig heeft Adriaan van Dis met zijn vraag het raadsel vergroot en vier boekverkopers in het nauw gebracht.
Leave a Reply