Joris van Casteren is een scherp waarnemer. Hij is bovendien in staat om dat scherpe waarnemen tot uitdrukking te brengen in wat hij schrijft. Meestal merk je daar niets van: dan maakt wat hij opgemerkt heeft integraal onderdeel uit van de reportages die hij schrijft. Soms wijst hij zijn lezers heel nadrukkelijk op wat hem opgevallen is.
Ik herinner mij de reportages die hij maakte over leden van het Joseph Roth Genootschap die op stap waren in Amsterdam en Oostende om plaatsen te bezoeken waar Joseph Roth gewoond en gewerkt heeft. Ik herinner mij dat ik de reportage vrij vilein vond. Vanwege de manier waarop Joris van Casteren de leden van het Genootschap portretteerde: alsof het wereldvreemde types waren met een al even buitenaardse belangstelling voor de handel en wandel van hun idool.
Doorgaans heeft Joris van Casteren het niet nodig dat er tussen de regels door gelezen wordt. Kan hij alles wat hij te zeggen heeft, kwijt in zijn stukken/boeken. Of wil hij het niet kwijt omwille van de ernst van de zaak. Dat laatste dacht ik toen ik na Een botsing op het spoor zijn toegift Losse ledematen, of hoe Een botsing op het spoor ontstond las. The making of… van Een botsing op het spoor.
In Een botsing op het spoor reconstrueert Joris van Casteren heel feitelijk wat er gebeurde toen op de morgen van maandag 28 november 2016 ter hoogte van de spoorwegovergang Slonsweg-Scheidingsweg, op het traject Nijmegen-Roermond, een aanrijding met twee personen en vier honden plaatsvond. Hij wil ook weten wat de moeder en de dochter die daarbij om het leven kwamen, dreef om zo een einde aan hun leven en dat van hun vijf honden – een weet er uiteindelijk te ontkomen – te maken.
Tijdens zijn zoektocht naar antwoorden spreekt hij met iedereen die iets bij kan dragen aan het krijgen van een zo compleet mogelijk beeld: de machinist, de reizigers, degenen die voor de gesloten spoorbomen wachtten en het zagen gebeuren, degenen die de ledematen op en langs het spoor verzamelen, het personeel van de begrafenisondernemer, de familie van de moeder en de dochter die de dood zochten.
Vervolgens snijdt hij die verhalen tot een coherente reportage waaruit de lezer op kan maken hoe het die ochtend gegaan is en wat maakte dat die twee vrouwen op het spoor gingen staan.
Dan weet de lezer dat en dan komt er een toegift: Losse ledematen, of hoe Een botsing op het spoor ontstond, waarin Joris van Casteren het in eerste instantie alleen lijkt te hebben over het op zijn pad komen van dit verhaal. Maar dan begint hij het verhaal nog een keer over te doen en beschrijft hij hoe hij te werk is gegaan en laat hij doorschemeren welke indruk de mensen die hij sprak op hem maakten. Indrukken die je in een reportage waarin het om de feiten gaat niet kwijt kunt, maar die vast meegespeeld hebben bij het beoordelen en ordenen van de informatie. Het zijn maar kleine karakteristieken, die zowel het uiterlijk als de manier van praten betreffen – ‘zonnebankbruin, goudgeverfde krullen’, ‘ze reageerden afhoudend, wilden ook de nieuwe naam van het dier niet noemen. “In verband met de privacy,” zeiden ze’ – maar ze zijn veelzeggend. Ze geven het voorafgaande nog een extra lading.
Een botsing op het spoor
Joris van Casteren
Amsterdam : Querido Fosfor, 2017
ISBN 978-90-214-0847-7
Jaimy says
Benieuwd naar de echte waarheid.
Kijk opmijn Facebook.
Ik sta ook in het boek dus ik weet waar ik over praat.