Hier ergens, dacht ik, elke keer als ik onderweg naar Parijs uit een boek opkeek en de omgeving in me op nam. Landschap zo anders dan mijn dagelijkse landschap. Verder dan ‘hier ergens’ kwam ik nooit. Eenmaal thuis was ik mijn voornemen om te kijken ‘waar precies’ steevast vergeten. En dus kon Hella Haasse heel lang ‘overal en nergens’ wonen. Zolang dat ‘overal en nergens’ zich maar binnen een straal van dertig kilometer ten noorden van Parijs bevond.
Hella Haasse werd samen met haar man in 1979 eigenaar van een huis in een nieuwbouwwijk in Saint-Witz. Van 1980 tot 1990 woonden zij er permanent. Hella Haasse was er productief. En als je haar vanwege haar honderdste geboortedag op 2 februari opnieuw uitgegeven Ogenblikken in Valois leest, snap je wel waarom. Het huis en de wijk waar ze woonde, mochten dan geen verleden hebben, in de omgeving speelde zich het nodige af dat van invloed was op de Franse geschiedenis.
Meer dan haar persoonlijke ervaringen staat – ondanks de titel – de geschiedenis die zich in haar directe omgeving afspeelde centraal in Ogenblikken in Valois. Maar heel af en toe is Hella Haasse zelf aanwezig op de plek waar ooit iets gebeurde (of wat daar nog van over is). Toch zit ze in elke zin. Ogenblikken in Valois getuigt van de methodische wijze waarop Hella Haasse de geschiedenis te lijf ging. Ook voor dit portret van een streek – een boek dat wat opzet en omvang veel minder ambitieus is dan de meeste romans en essays die zij schreef – documenteerde ze zich uitvoerig om vervolgens op basis van dat verzamelde materiaal en opgedane indrukken een verhaal te maken, waarin de details er toe doen. In dit geval een verhaal opgebouwd uit korte hoofdstukken waarin steeds een persoon, plek of gebeurtenis van een context – historisch en cultureel – wordt voorzien. Waardoor je ook weer iets meer van het heden gaat begrijpen.
Na het lezen van Ogenblikken in Valois weet ik precies waar Hella Haasse in de Val d’Oise woonde. Ik moet alleen nog even opzoeken waar het ligt en op hoeveel kilometer van haar huis de Thalys door het landschap raast.
Ogenblikken in Valois
Hella S. Haasse
Amsterdam : Querido, 2018
ISBN 978-90214-0825-5
Leave a Reply