Judith Herzberg wilde graag dat Arnon Grunberg iets rechtzette. Hij had in zijn stuk over haar werk een verkeerde voorstelling van zaken gegeven. Anders dan Arnon Grunberg veronderstelde, was Judith Herzberg niet boos op haar vader Abel Herzberg, maar was haar kwaadheid een uiting van ongenoegen over hetgeen haar vader was aangedaan.
Judith Herzberg schreef een kort briefje, waarna Arnon Grunberg een briefje schreef naar de De Groene Amsterdammer, het blad waar hij het stuk voor schreef. De Groene plaatste beide briefjes, bij wijze van rectificatie, zonder het zo te noemen.
‘Maar de interpretatie zegt als bekend veel over degene die interpreteert’, schrijft Arnon Grunberg niet eens bij wijze van excuus. Dat is waar: wie zich over het werk van een ander buigt, geeft daarmee ook iets over zichzelf prijs. Hoe feitelijk een interpretatie ook is, helemaal objectief kan een beschouwer niet zijn. Hij is zelf schakel in het proces van zenden, ontvangen en weer doorgeven. Een beschouwer vindt iets en vindt er iets van, en zijn houding ten opzicht van werk en maker doet er toe.
Geïnterpreteerd worden overkwam Arnon Grunberg recent zelf ook. Hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde Yra van Dijk wijdde een heel boek aan het werk van Arnon Grunberg: Afgrond zonder vangnet: liefde en geweld in het werk van Arnon Grunberg. In Afgrond zonder vangnet concludeert zij dat de kern van het schrijverschap van Arnon Grunberg gevormd wordt door het zijn van een kind van twee getraumatiseerde joodse ouders.
‘Twee trauma’s, dat van zijn moeders kampverleden en dat van zijn eigen jeugd als kind van twee beschadiede ouders, zijn met elkaar verknoopt en worden in de romans steeds in nieuwe gedaanten beschreven. Dat wil niet zeggen dat de concentratiekampen van de Shoah ooit daadwerkelijk het onderwerp zijn van de romans. Grunbergs vroege verhalen parodiëren, perverteren, en re-enscereneren deze geschiedenis die zich niet op een rationale manier laat vertellen of begrijpen. Bij de oorspronkelijke ervaring van het geweld in de concentratiekampen kan niemand in de buurt komen – ook literatuur niet.’
Zijn wereldbeeld en de inhoud van zijn werk zijn verregaand beïnvloed door het verleden van zijn ouders, de manier waarop zij dat verleden op hun zoon overdroegen en zijn manier van copen. Of Arnon Grunberg wil of niet.
Toen hij bij de presentatie van Afgrond zonder vangnet: liefde en geweld in het werk van Arnon Grunberg degene was die Yra van Dijk over haar boek over zijn werk zou interviewen, hechtte hij er aan om vooraf eerst iets te zeggen over zijn leeservaringen. Eerlijk voor de aanwezigen en leuk voor de schrijfster die zich zo lang in zijn werk had verdiept:
Ik ben nog niet ver genoeg in Afgrond zonder vangnet om te kunnen beoordelen of Arnon Grunberg gelijk heeft.
Leave a Reply