HANTA

Literatuur en meer

  • Home
  • Over Hanta
  • Contact
  • Privacy statement
  • Columns
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Blog
  • Meer
    • Liliane leest
    • Kettinglezen & rijgschrijven
    • Mediamoment
    • Sportzomers en -winters!
    • Zomergasten
    • Thuisblijfreizen
    • Bouke’s blues
    • Proza
    • Poëzie
You are here: Home / blog / Het wikken en wegen van woorden

Het wikken en wegen van woorden

01/12/2018 by Liliane Waanders Leave a Comment

Ik kocht Het zakboekje van het pijnboombos van Francis Ponge omdat Charlotte Mutsaers er in het essay Naar La Suchère, een reisverslag (in Zeepijn) zo hartstochtelijk aanstekelijk over schrijft. Charlotte Mutsaers, man Jan Fontijn en hond Plume reizen in 1994 naar La Suchère vanwege het pijnboombos dat Francis Ponge in zijn carnet onderzoekend tegemoet treedt.
Het betreffende pijnboombos laat zich niet zo eenvoudig vinden – Francis Ponge is niet bekend genoeg om voorzieningen te treffen zodat wie zich aan een literaire bedevaart waagt de weg gewezen wordt. Zelfs een houten bordje blijkt teveel gevraagd:

‘Want dat is wat we gemakshalve hadden verwacht. Dat ergens op de bast van een representatieve kerstboom een soort plaquette zou zijn bevestigd met de woorden:

hier betreedt u het bos waar de dichter francis ponge
in 1940 zijn carnet du bois de pin heeft geschreven‘

 – maar als kaart en kompas laten voor wat ze zijn, geraken ze er toch. Ze hoeven alleen maar hun oor te luisteren te leggen: het pijnboombos ruist vertrouwd.

Dat – het kopen van Het zakboekje van het pijnboombos – deed ik al weer enige tijd geleden. Daarna belandde het op de stapel, waar ik het deze week uitviste. Ik las het carnet van Francis Ponge als voorbereiding op  een gesprek met drie dichters/schrijfdocenten – Peter Swanborn, Gerry van der Linden en Dean Bowen – die antwoord moeten gaan geven op de vraag: kun je poëzie leren?
Ik hoopte het zoeken van Francis Ponge naar precies die woorden die zijn ervaringen met het pijnboombos dekken te kunnen gebruiken als vertrekpunt. Ponge beschrijft in steeds net iets andere woorden wat hij ziet en ervaart tussen de pijnbomen. In zijn van een datum voorziene bespiegelingen – niet onbelangrijk is dat het al oorlog is als Francis Ponge waarneemt en schrijft – keert een aantal kernwoorden steeds terug, maar hij sleutelt aan hun onderlinge samenhang.

Op basis van die waarnemingen schrijft Francis Ponge Het pijnboombos:

Alpijns borstelwerk omringd door spiegels,
Op purperen houten grepen met groene haartoefen bovenin,
In je warme, door de zon bevlekte halfdonker
Kwam Venus, nadat zij uit het aangrenzende
Dampende zee- of meerbad was gestapt, zich kappen…
Vandaar op je verende en rossige bodem
De dikke laag van welriekende haarspelden,
Door vele achteloze kruinen daar neergespreid
–  En mijn genot ook om er mijn rust te proeven*
En die schuine sjaal van rusteloze stof*
… Zweeft er schuin een sjaal van rusteloze stof*

(vertaling: Christian Hendrikx)

dat onmiddellijk gevolgd wordt door vijftien varianten en nog wat variabele regels, die duidelijk maken hoe ingewikkeld het is om een beeld in woorden te vangen.

Uiteindelijk is het niet de bedoeling dat het ultieme gedicht ontstaat. Francis Ponge, die de bijnaam ‘dichter der dingen’ kreeg, maar vertaler Christian Hendrikx geeft de voorkeur aan ‘dichter van de verstandhouding tot…, van de omgang met… of van de betrekkingen’ – streeft slechts een zo secuur mogelijke beschrijving van het waargenomen bos na.

Maar hij doet daarmee natuurlijk wel precies wat gedaan moet worden om poëzie te schrijven: observeren en absorberen, en woorden wikken en wegen. Nu ik Het zakboekje van het pijnboombos gelezen heb, weet ik zeker dat ik Francis Ponge hoe dan ook het gesprek in moet moffelen.

 

* Deze regels worden voorafgegaan door een accolade.

Misschien ook interessant:

  1. De delen en het geheel
  2. Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa
  3. Dit boek wordt u aanbevolen door
  4. Koren op de molen van het kreeftenbevrijdingsfront?

Filed Under: blog Tagged With: Charlotte Mutsaers, Francis Ponge, Het zakboekje van het pijnboombos, La Suchère: een reisverslag, Le Carnet du bois de pin, Zeepijn

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Zoeken

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Nieuwste berichten

  • en aan de horizon ligt… Spijkenisse
  • Op de stoep bij Clare Lennart
  • Vluchten is als vallen
  • ‘Het hotel in de literatuur’, volgens ChatGPT en volgens mij
  • Zonder titel

Spotlight

Auteurs

  • Liliane Waanders

Meest gelezen deze week

Tags

Adriaan van Dis Arnon Grunberg beeldende kunst boek boeken boekenweek Cees Nooteboom column De wereld draait door dood dwdd film fotografie gedicht Ilja Leonard Pfeijffer Jan Brokken journalistiek K.Schippers kunst lezen literatuur Louise O. Fresco Marguerite Duras muziek Oek de Jong Olympische Spelen Poetry International poëzie recensie roman Rotterdam schrijven sportzomer sportzomer 2012 sportzomer 2013 sportzomer 2014 stoïcijn tennissen Tour de France vertalen Virginia Woolf voetballen wielrennen William Shakespeare zomergasten

Zoeken

Volg Hanta

  • Facebook
  • RSS
  • Twitter

Hoofdmenu

  • Home
  • Over Hanta
  • Columns en beschouwingen
  • Recensies
  • Beschouwingen
  • Meer
  • Contact
  • Privacy statement

Rubrieken

  • Liliane leest
  • Kettinglezen & rijgschrijven
  • Mediamoment
  • Sportzomers en -winters!
  • Zomergasten
  • Thuisblijfreizen
  • Bouke’s blues
  • Proza
  • Poëzie

Net binnen

  • en aan de horizon ligt… Spijkenisse
  • Op de stoep bij Clare Lennart
  • Vluchten is als vallen

Archief

Auteurs

  • Liliane Waanders

Copyright © 2023 · News Pro Theme on Genesis Framework · WordPress · Log in

Hanta gebruikt cookies. Omdat een blog runnen zonder nou eenmaal niet kan. Wilt u geen cookies, zie dan de instructies hier: Meer over cookies Ok, ik snap het
Privacy & Cookies
Necessary Always Enabled