Literatuur, als het recht ver te zoeken is

‘Ik werd in de weken daarna benaderd door jongens die ik kende, mannen die mannen kenden die wisten wie het gedaan had. Ik wist welke kroegen ik moest bezoeken. Met wie ik moest praten. Het werd al snel bekend wie het gedaan had. De politie en justitie wisten het ook, maar zij konden er niets mee. Te weinig bewijs, zeiden ze. Het gaf de familie geen rust. Het gaf mij geen rust. De gebrekkige getuigenissen en het intrekken van getuigenverklaringen zorgden ervoor dat hij niet gestraft kon worden. Een lastige zaak, vond justitie.’

Zoals het in Wanneer de mieren schreeuwen van Alex Boogers gaat, ging het ook in de werkelijkheid. De man die ervan verdacht werd de dertienjarige Sedar Soares te hebben doodgeschoten nadat een sneeuwbal zijn auto raakte, werd door de Rechtbank veroordeeld, maar later door het Gerechtshof en de Hoge Raad wegens gebrek aan bewijs vrijgesproken.

Wanneer de mieren schreeuwen verscheen in 2013, tien jaar na ‘de winter die alles veranderde’. ‘De winter die alles veranderde’ zo verwijst taxichauffeur Gabriel – die ook hierboven aan het woord is – naar de fatale dag waarop zijn neefje Socrates het leven liet. In de tijd dat hij zijn klant – die onderweg is naar de universiteit waar hij een lezing gaat houden over de mogelijkheden die ieder mens heeft om zichzelf te transformeren en wat van het leven te maken – naar zijn bestemming vervoert, vertelt hij hem het hele verhaal. Dat verhaal gaat over een familie die vanuit Kaapverdië naar Rotterdam kwam in de veronderstelling daar meer kansen te kunnen creëren. Over een voetbaltalent dat kan rekenen op de steun van zijn coach die niet naar afkomst maar naar kwaliteit kijkt. Over kinderen die niet altijd doen wat ouders willen. Maar Wanneer de mieren schreeuwen is vooral een verhaal over gemis en onrechtvaardigheid.

Alex Boogers maakte er nooit een geheim van dat Wanneer de mieren schreeuwen gebaseerd is op een ware gebeurtenis. Hij droeg zijn novelle min of meer op aan Sedar Socrates Soares. ‘Je eigen verhaal is nooit belangrijker dan dat van iemand anders. De meesten van jullie denken wellicht dat ik overdrijf, en dat je nooit zulke verhalen hoort, maar je moet je erin trainen, precies zoals die Indiase monnik deed in het verhaal van Gabriels vader’, laat Alex Boogers de ‘praatjesmaker’ zeggen als hij tijdens het college niet het voorbereide verhaal vertelt, maar het verhaal dat hij niet van de taxichauffeur heeft gehoord.

Het verhaal dat Gabriels vader vertelde over de Indiase monnik gaat over mieren: de boeddhistische monnik had zich teruggetrokken uit het leven en kon inmiddels de mieren horen schreeuwen, zo verstild was hij geraakt.

Wanneer de mieren schreeuwen stond al jaren ongelezen in mijn boekenkast. De mededeling dat de politie het onderzoek – een cold case – naar de dood van Sedar Soares heropent, was dé aanleiding om daar verandering in te brengen.

In november 2013 was Wanneer de mieren schreeuwen een van de vier besproken door het DWDD-boekenpanel besproken boeken: