In een poging de leeslat voor mezelf een beetje hoger te leggen – per slot van rekening lees ik ook normaal gesproken al veel – deed ik een niet willekeurige greep in de stapel boeken die nog op mij ligt te wachten. Ik viste er Finnegans Wake van James Joyce uit, in de vertaling van Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes. Recent herdrukt omdat die prachtige gouden editie alleen nog tegen woekerprijzen aangeboden wordt.
Aan Finnegans Wake waagde ik mij tot nu toe nooit, wetend dat ik hopeloos zou verdwalen in woorden en zinnen waaraan ik de virtuositeit van de schrijver niet zou kunnen aflezen. De vertaling dacht ik wel aan te kunnen. Of moet ik zeggen durven.
Ik nam mij aanvankelijk voor om Finnegans Wake van a tot z te lezen. Daar ben ik inmiddels op teruggekomen. Voorlopig althans. Finnegans Wake is geen verhaal dat zich zomaar van a tot z laat lezen. Finnegans Wake is puur (ver)taalplezier.
Er staat wat er staat, maar wat precies… Op elke willekeurige bladzijde waarop je het boek openslaat, staan van die zinnen die als het niet Finnegans Wake was om uitleg zouden vragen. Nu neem je wat er staat voor lief. De taal van James Joyce en de verhaaltaal van Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes vragen om volledige overgave, en dat houdt bijna geen mens 628 bladzijden lang vol.
In Finnegans Wake telt elke zin en je wilt niets missen. Het is – ook in het Nederlands – alsof de tekst vooral een gevoelsbetekenis prijsgeeft.
Sla Finnegans Wake op een willekeurige plaats open. Lees. Laat je niet afleiden. Geniet en stop zodra de aandacht verslapt. Dat is voorlopig mijn devies.
Aan de volgende stap – het zoeken naar verschillen: voor deze tweede druk herzagen Henkes en Bindervoet hun vertaling naar de laatste inzichten; zij baseerden zich daarbij ‘op een bij de Oxford University Press te verschijnen kritische, geëmendeerde uitgave onder redactie van Finn Fordham, Robbert-Jan Henkes en Erik Bindervoet’ – kom ik voorlopig niet toe. Het is zelfs de vraag of ik daar ooit aan toe zal komen.
Wat ik wel weet ik waarom Robbert-Jan Henkes en Erik Bindervoet hun vertaling Finnegans Wake noemden en bijvoorbeeld niet Finnegans Zog. Over hun ‘Titelplege’ vertelden zij tijdens de presentatie van Varia: lezingen, essays, artikelen, gedichten, toneel, het slotstuk van hun Joyce-vertalerij:
Finnegans Wake
James Joyce (vertaling: Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes)
Amsterdam : Athenaeum – Polak & Van Gennep, 2020
ISBN 978-90-253-1087-5
Leave a Reply