Ik meende mij te herinneren dat in 2018 – na de commotie over de keuze van twee mannen, terwijl het thema De moeder de vrouw was – overeengekomen was dat mannen en vrouwen elkaar zouden afwisselen als schrijvers van het Boekenweekgeschenk en het Boekenweekessay. En dus zat ik gisteren te wachten op de naam van de man die het Boekenweekgeschenk 2021 zou gaan schrijven.
In werkelijkheid lag het allemaal iets genuanceerder, bleek toen ik de notulen – in dit geval een persbericht – er nog eens op nalas:
‘De CPNB verbindt zich eraan dat over de komende jaren de verhouding tussen vrouwelijke en mannelijke schrijvers gelijk zal zijn. Wel wil de CPNB de mogelijkheid openhouden het ene jaar twee vrouwen te vragen voor geschenk en essay, het andere jaar twee mannen, waarbij nadrukkelijk de volledige balans (50/50) in deze verhouding over de jaren gegarandeerd wordt. Na vijf jaar zal dit besluit worden geëvalueerd.’
Een uitgesproken, literaire keuze
Hoe dan ook: op Hanna Bervoets had ik niet gerekend. Maar ik vind het wel een hele mooie keuze. Een uitgesproken, literaire keuze. Je kunt van Hanna Bervoets veel zeggen, maar niet dat ze al definitief bij het grote publiek is doorgebroken. En dus speelt de CPNB voor het eerst in vijf jaar niet op safe. Met Herman Koch (2017), Griet Op de Beeck (2018), Jan Siebelink (2019) en Annejet van der Zijl (2020) deden ze dat wel: die schrijvers wisten zich al verzekerd van een groot publiek, en daarmee kon de CPNB rekenen op potentiële belangstelling voor hun Boekenweekgeschenk en daarmee op een mooie omzet tijdens de Boekenweek.
Hanna Bervoets debuteerde in 2009 met de roman Of hoe waarom. Sindsdien verschenen nog zes romans, drie toneelteksten en een aanzienlijke hoeveelheid columns en essays. In toenemende mate onderzoekt Hanna Bervoets in haar oeuvre hoe de mens zich handhaaft in een samenleving waarin technologie steeds meer mogelijk maakt en de mens teruggebracht dreigt te worden tot een verzameling eigenschappen.
Dat doet zij zonder zich schuldig te maken aan doemdenken, maar ze bagatelliseert de ernst van de zaak ook niet. Zonder in herhalingen te vallen en altijd met een montere ondertoon boog zij zich quarantaine als groepsproces (Alles wat er was), verliefdheid als psychische aandoening (Efter), het kweken van hybride wezens (Ivanov), het wezen van affectie (Fuzzie) en de pijn van het chronisch ziek zijn (Welkom in het rijk der zieken).
Eerste schreden op het pad van de literatuur
Dat het ondanks de trefzekerheid en consistentie waarmee het oeuvre van Hanna Bervoets in korte tijd tot stand kwam, niet altijd helemaal van een leien dakje ging, bleek toen vier jaar geleden Gekrenkt & hongerig: ongepubliceerde debuten van de grootste schrijvers – het twintigste nummer van Das Magazin – waarin auteurs die het inmiddels gemaakt hebben terugkijken op de schrijver in wording die zij als twintiger waren.
Over het manuscript van Exact neutraal – waarvan een fragment te lezen is in het tijdschrift – was ‘uitgever X’ in 2005 kreeg niet bepaald laaiend enthousiast:
Afwijzingsbrief van uitgever X, 2005:
Beste Hanna Bervoets,
Hoewel het manuscript niet met parfum besprenkeld was, kwam het wel degelijk hier binnen met vriendelijke woorden van Ronald. We (redacteur, ik) hebben gelezen & herkennen stilistische, humoristische en narratieve kwaliteiten, maar zijn onvoldoende overtuigd dat dit al rijp genoeg is voor publicatie. Je vindt me waarschijnlijk een heel oude man als ik eerlijk zeg dat ik het erg jóng vind aandoen, qua toon, decor, belevenissen. Nou heb ik niks tegen jong: integendeel – maar voor ons fonds zoeken we wel naar auteurs die de lat héél hoog hebben liggen, hóóg willen reiken in hun proza op welke manier dan ook. Jouw manuscript dwingt nog te weinig af, is te vrijblijvend, – je hebt als lezer het idee dat je het leuk (grappig, literair) móét vinden – en raakt verdwaald tussen alle details.
Je kunt twee wegen inslaan: 1) zelf ervan overtuigd blijven dat dit gepubliceerd moet worden; meld je dan eens bij andere uitgevers (Rothschildt & Bach, Bezige Bij, Sirene, Arena, etc.); 2) alles even rustig laten bezinken en rijpen en t.z.t. iets nieuws opnieuw aan me opsturen: altijd graag bereid te beoordelen.
Hoe dan ook veel succes, en dank voor je vertrouwen in ons oordeel,
Uitgever X
De jongste vrouwelijke schrijver van het Boekenweekgeschenk sinds Hella Haasse
En Hanna Bervoets kon ‘uitgever X’ achteraf gezien geen ongelijk geven. Ze schreef zichzelf troostend toe en ging moedig voorwaarts met de eervolle opdracht van het CPNB om het Boekenweekgeschenk te schrijven – het uitkomen van ‘een langgekoesterde wens’ – als nieuwe tussentijdse mijlpaal.
CPNB-directeur Evelien Aendekerk is blij:
‘Hanna is met haar inspirerende oeuvre en scherpe observaties een belangrijke stem in de literatuur en een van de meest toonaangevende vertegenwoordigers van een nieuwe generatie. Een nieuwe generatie die haar eigen stempel zet op de Nederlandse literatuur. Het is dan ook de hoogste tijd dat deze generatie een prominente rol krijgt in de Boekenweek. Hanna Bervoets is niet alleen de jongste Boekenweekgeschenkauteur van dit millennium, maar ook de jongste vrouwelijke Boekenweekgeschenkauteur sinds Hella Haasse het geschenk schreef in 1948.’
Dat benadrukt wordt dat de jonge generatie toonaangevende schrijvers betrokken moet worden bij de Boekenweek snap ik, maar waarom de leeftijd van Hanna Bervoets gekoppeld aan het vrouw-zijn zo breed uitgemeten moet worden…
Leave a Reply