Omdat Nederland in de pas moet lopen met Europa, paste het Koninkrijk recent – na door de EU op de vingers te zijn getikt – alsnog de wetgeving aan die witwassen en het financieren van terrorisme moet voorkomen. Hoewel de aangescherpte regelgeving natuurlijk bedoeld is om grote criminele vissen te vangen dan wel af te schrikken, heeft de wet – of eigenlijk de (gewijzigde) vierde anti-witwasrichtlijn (AMLD5) – ook consequenties voor de kleine consument. Die wordt namelijk beperkt in zijn mogelijkheden om cadeaukaarten online te verzilveren. Hij mag per aankoop nog maar maximaal vijftig euro van zijn tegoed gebruiken. De rest moet hij uit eigen zak bijpassen. Tenzij de verkopende partij de moeite neemt zijn identiteit te checken.
De beperking geldt voor cadeaukaarten die in meer dan één winkel besteed kunnen worden, en dus ook voor de Boekenbon. Het tegoed op de Boekenbon en verwante cadeaukaarten wordt gezien als anoniem elektronisch geld en het inwisselen van anoniem elektronisch geld is dé manier is om grote sommen wit te wassen. Dat is natuurlijk niet de intentie van iemand die blij en opgetogen naar de website van zijn lokale boekwinkel gaat om zichzelf op kosten van een ander een boek (of twee) cadeau te doen. Zoals het ook niet zijn bedoeling zal zijn om die boeken vervolgens (door) te verkopen waarmee het witwassen een feit is. Zelfs die enkeling die zich voor een extra klus uit laat betalen in Boekenbonnen is het uiteindelijk om de boeken te doen.
De kans dat de onderwereld massaal voor Boekenbonnen kiest om geld te genereren voor duistere zaken lijkt mij te verwaarlozen. Dat constateerde ook de directeur van De Nederlandse Boekenbon BV tijdens de consultatieronde over de te wijzigen EU-richtlijn. In haar reactie waarschuwde Anne Schroën voor de schadelijke gevolgen van het invoeren van de voorgestelde wijzigingen: voor de sector heeft het verplichte cliëntenonderzoek bij zowel de verkoop als het inwisselen van Boekenbonnen boven de bepaalde limieten grote praktische en financiële gevolgen en voor wie er een met een aanzienlijke waarde cadeau kreeg, is de lol er al gauw af als hij ondanks dat saldo uit eigen zak moet bijbetalen.
De Nederlandse Boekenbon BV – die staat voor ‘het genereren van een hoger bezoekersaantal en omzet bij de aangesloten boekhandels’ – vreesde het ergste: ‘Invoering van deze wetgeving zal hoogstwaarschijnlijk een omzetdaling in cadeaukaarten in brede zin en de Boekenbon in enge zin tot gevolg hebben, omdat consumenten voor zo’n eenvoudig product geen ingewikkelde processen willen doorlopen noch hun persoonsgegevens bekend willen maken in de transactie’.
En dat terwijl zij de Boekenbon er juist weer bovenop aan het helpen was. Want laten we dat niet vergeten: het ging een tijdje helemaal niet zo goed met de Boekenbon, die er naast de VVV-bon steeds meer concurrenten bij kreeg.
Begin juli meldde Anne Schroën dat de Boekenbon minder onder de coronacrisis te leiden heeft gehad dan andere cadeaukaarten. De Boekenbon is zelfs voorzichtig bezig aan een opmars: ‘De verzilvering gaat goed, de verkopen zijn met twintig procent of meer gestegen en liggen tonnen hoger dan vorig jaar.’
Het was toen nog te vroeg om het te hebben over de effecten van de (gewijzigde) vierde anti-witwasrichtlijn.
Waarschijnlijk valt het met die effecten wel mee. Ik kan me niet voorstellen dat boekverkopers het moeten hebben van klanten die de behoefte voelen online massaal boekenbonnen te kopen en/of te verzilveren met een waarde ver boven de door de EU vastgestelde kredietlimieten. Maar wie guller of gulziger is dan de EU toestaat, kan altijd nog terecht in de fysieke boekwinkel, want daar gelden de beperkingen niet.
De kans dat de AMLD5 de Boekenbon de das om doet, lijkt mij dus klein, maar ondertussen vind ik het van toepassing verklaren van de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering terrorisme en de EU-richtlijn op boekverkopers en lezers een behoorlijk rigoureuze maatregel.
Je kunt boekverkopers onmogelijk op een lijn zetten met banken, beleggingsondernemingen, financiële dienstverleners, belastingadviseurs, accountants en advocaten die vanzelfsprekend de verantwoordelijkheid hebben om alvorens grote sommen elektronisch of contant geld in ontvangst te nemen de gangen van hun cliënten na te gaan om zeker te weten dat zij niet meewerken aan witwaspraktijken.
Hun klanten zou ik ook niet meteen willen vergelijken met die cliënten.
En dan staan de bedragen die in die sectoren omgaan ook nog eens niet in verhouding tot de beperkingen die (ver)kopers en verzilveraars van Boekenbonnen opgelegd krijgen.
Deze column stond 8 augustus in Bazarow Magazine.
Leave a Reply