Op de 29e dag van hun fietstocht van Leiden naar Rome rijden Ilja Leonard Pfeijffer en Gelya Bogatishcheva via Juan-les-Pins, Antibes, Nice, Monaco, Monte-Carlo en Menton van Cannes naar Ventimiglia. Twaalf uur hebben ze nodig om die 79 kilometer af te leggen.
Terwijl Nice de komende drie dagen een hoofdrol opeist in de Tour de France 2020 speelt de stad in De filosofie van de heuvel maar een bijrol. Heel veel meer dan dit heeft Ilja Leonard Pfeijffer er niet over te melden.
‘Dit was precies waarvoor ik bang was geweest. Dit stuk Côte d’Azur was veel te beroem en te druk om te fietsen. Dit was gemaakt voor cabrioletjes met een Engels nummerbord. Maar het viel mee. Na Antibes kregen we een huis fietspad naar Nice. Er golden zelfs snelheidsbeperkingen. Binnen de bebouwde kom mochten we tien kilometer per uur en erbuiten maximaal twintig. Het had me zo geweldig geleken om een boete te krijgen van de politie in Nice wegens te snel rijden. Helaas was dit onze dag van langzaam fietsen.
Ik heb van Nice uiteindelijk niets gezien. We reden binnen over de boulevard, lunchten aan de boulevard en verlieten de stad via de boulevard. Links van ons was hier en daar een glimp van een vermoeden van een interessant of historisch centrum. Wij bleven in onze fietskleren tussen de badpakken.’
Op die ‘boulevard’ – de Promenade des Anglais – passeren straks de renners twee keer, voordat ze er finishen.
Zelf herinner ik me van Nice behalve de Promenade des Anglais ook de aan Nicolaas van Myra gewijde Russisch-orthodoxe kerk en een blushelikopter die af en aan vloog om een brand in het achterland te doven.
Ilja Leonard Pfeijffer was niet de enige die mij deze zomer terug naar Nice bracht. Ik las ook Das Buch von der Riviera van Erika en Klaus Mann. In een turbulente periode in de geschiedenis reisden zij van Marseille naar La Spezia. Aan de historische omstandigheden refereren zij nauwelijks, maar de ironische manier waarop zij toeristische bestemmingen beschrijven en het onbekommerde gedrag van badgasten laat aan duidelijkheid weinig te wensen over.
‘Wie beneide ich Sie darum, das erstemal hier spazierenzugehn: vormittigas zwischen halb zwölf und halb eins, zur Zeit des großen Bummels; am frühen Nachmittag, wenn die Promenaden ruhiger liegen, und abends, wenn die elektrische Pracht sich entfaltet. Sie spazieren die ganze Promenade des Anglais hinauf, am Hôtel Negresco, am Palais de la Mediterranée vorbei, bis dorthin, wo sie “Quai des Etas-Unis” heißt, sich beim Hôtel Suisse zum Halbrund eines Aussichtplatzes verweitert, um dann die scharfe Kurve zum Hafen zu machen. Hier, gegenüber dem Hafen, ist ein enormes Kriegerdenkmal in den Felsen hineinkomponiert; schimfpen Sie nicht! Kriegerdankmäler sind fast nirgends schöner.’
Wie Het keerpunt of Opgejaagd, gedoemd, verloren: dagboek 1933-1949 – beide van Klaus Mann – leest, weet dat de familie Mann zich terdege bewust was van de dreigende gevaren. Heinrich Mann – oom van Klaus – was een van de vele schrijvers die in ballingschap in Nice leefde:
‘De twee centra van de literatuur in ballingschap in Zuid-Frankrijk zijn Nice en Sanary-sur-Mer. In Nice huist Heinrich Mann in een kleine woning, niet ver van de prachtige Promenade des Anglais, en werkt aan zijn Henri Quatre, twee omvangrijke delen, eerst Jugend en daarna Vollendung. Maar bij de schrijver lijken voltooiing en tweede jeugd samen te vallen; sinds de dagen van Die kleine Stadt en Professor Unrat is deze schrijver niet zo in vorm geweest. Nu voegt zich bij de creatieve fantasie en het epische elan de wijsheid, het geestelijke en morele oogst van een lang, bewust en hartstochtelijk geleefd leven. Henri Quatre wordt zijn meesterwerk.
Bij oom Heinrich in Nice kun je uitstekend dineren; daar zorgt zijn tweede echtgenote Nelly, geboren Kröger, uit Lübeck voor. Na het eten gaan we naar een van de grote cafés aan het Place Masséna, waar de literatuur in ballingschap haast even rijk vertegenwoordigd is als in “Les deux magots” aan de Boulevard St. Germain.’
(uit: Het keerpunt: een autobiografie, vertaling: Willem van Toorn.
In de documentaire Die große Literatour: Erika und Klaus Manns Côte d’Azur wordt de reis die Erika en Klaus Mann maakten in de historische context geplaatst:
Leave a Reply