Parijs. De finish is in zicht, en dat was deze Tour vanwege een rondwarend virus niet vanzelfsprekend. Parijs. Een stad die tot de verbeelding sprak en spreekt, en veelvuldig opduikt in de literatuur.
Yahya Kemal Beyatlı (1884-1958) was achttien toen hij het Osmaanse Rijk verliet. Hij trok naar Parijs om dichter te worden. Hij ‘leerde’ het vak van Franse voorbeelden:
‘Baudelaire (1821-1867) was de eerste door wiens poëzie Kemal volledig gegrepen werd, hij had zijn werk op zak, liep de plaatsen langs waar deze dichter gewoond had, ging vele malen naar het graf op Montparnasse, leerde zijn gedichten of delen daarvan die hem bijzonder aanspraken, uit het hoofd en hij keek de kunst af: hoe had juist deze ‘dichter van het polijsten’ zijn gedichten gemaakt. Later zou de dichter in spe op aanwijzing van Mallarmé, die tijdens diens leven had gezegd “jonge dichters moeten Fêtes Galantes lezen, herlezen en uit het hoofd leren”, onder meer hetzelfde doen met Verlaine en met Les Trophées van De Heredia. Niet gehinderd door eigen reeds vastomlijnde ideeën omtrent het dichten stond hij volkomen open voor al het nieuwe, hij was waarlijk op zoek.
Baudelaire was voor Kemal de poort naar zijn liefde voor de Franse poëzie, en zo moet het in dit geciteerde gedicht Büyü şiir (Betoverende poëzie) dan ook begrepen worden.’
Betoverende poëzie
Bezeten was ik van Baudelaire, toen ik jong was, in Parijs.
Dronken was ik van Het Balkon, De Schoonheid en De Reis.
Zijn poëzie doordrong mijn ziel als diepe smart;
Zoals suiker in absint zich kristal na kristal onthardt.
Die andere wereld, zo geschapen door zijn verbeelding!
De opiumtuinen met laurieren, die weelderige omgeving …
In het hart van het betoverend paradijs, waarvan elk genot
Een verbod was, lag de smaak van een duizendsoortig geluk.
Op een dag nam ik toen afscheid van die wereld en dat leven
Keerde naar het universum van mijn land met heel mijn wezen.
Sedert de in die tuinen doorgebrachte jaren evenwel
Zijn die bloemen van poëzie in mijn hart niet verwelkt.
(vertaling: Sytske Sötemann)
‘Baudelaire staat hier symbool voor al die dichters van wier werk hij zozeer onder de indruk raakte. Kemal bracht het zelf als volgt onder woorden: “Hugo, Gautier en de Banville begreep ik goed, van Baudelaire en, hoewel op een andere manier, ook van Verlaine, hield ik met een koortsachtige passie, maar van de poëzie van José-Maria de Heredia was en bleef ik diep onder de indruk.’
(uit: Yahya Kemal Beyatlı: Turkse poëzie in de vroege twintigste eeuw – een analyse van Sytske Sötemann)
Het is onwaarschijnlijk dat de paden van Yahya Kemal Beyatlı en Émile Zola (1840-1902) elkaar gekruist hebben. Kemal Beyatlı kwam aan in Parijs in het jaar dat Zola er stierf.
Parijs neemt in Zola’s Het meesterwerk een prominente plaats in. De stad is minstens zo belangrijk als Claude Lantier, Pierre Sandoz en hun entourage. De vrienden zwerven door de stad. Al zag die stad er toen anders uit. Al was er ook toen al geen doorkomen aan op de Avenue des Champs-Élysées:
‘Het was vier uur, de mooie dag kwam ten einde in een glorieuze schittering van het zonlicht. Rechts en links van hen, in de richting van La Madeleine en in die van het Paleis Bourbon, liepen de lijnen van de gebouwen langzaam weg in ver verwijderde perspectieven die zich scherp aftekenden tegen de hemel, terwijl in de Jardin des Tuileries de grote kastanjebomen hun ronde kruinen terrasgewijs verhieven. En tussen de twee groene zomen van de ernaast gelegen wandellanen strekte de avenue des Champs-Elysées zich naar boven uit zover het oog reikte, helemaal tot aan de Arc de Triomphe, de kolossale poort die wij open stond naar het oneindige. Een dubbele stroom mensen deinde er voort, een dubbele rivier, met het levendige gewoel van de paardenspannen, de wegrollende golven rijtuigen, die door de weerspiegeling van een paneel, de fonkeling van een lantaarnruitje, een witte schuimkop leken te krijgen.’
(vertaling: Lidewij van den Berg en Marijke Scholts)
Leave a Reply