Google het woord ‘gevoeligheidslezer’ en in bijna alle gevallen leidt de zoekmachine je richting (de Nederlandse hoofdredacteur van) Van Dale. Ton den Boon – de betreffende hoofdredacteur – zette het woord de afgelopen week een paar keer in de spotlights.
‘Gevoeligheidslezer’ werd door hem uitverkoren tot ‘Woord van de Week’; in De Taalstaat zei hij er onder andere dit over:
‘Dat woord heeft deze week zijn debuut gemaakt in de media in verband met de ophef over de keuze van de vertaler van een gedicht van Amanda Gorman. Er was gekozen voor Marieke Lucas Rijneveld en in verband daarmee was er ophef en toen zei de uitgeverij dat ze een sensitivity reader zouden laten meelezen of een aantal sensitivity readers. Dat woord bestaat al wat langer en dat staat ook in de Dikke van Dale, maar omdat het nu ook iets in het Nederlands is, werd dus het woord gevoeligheidslezer geïntroduceerd. Dat is een lezer of een redacteur die een manuscript voor publicatie doorleest op gevoeligheden.’
Dat van dat debuteren is niet helemaal waar – ik vond tijdens die ene zoekactie twee eerdere vermeldingen uit 2020 – maar het meest opvallend is dat het woord door Ton den Boon op verschillende plaatsen als hét woord van de dag/week wordt gepresenteerd. Het is alsof hij aan het spinnen is – Van Dale: ‘(politiek) de media manipuleren, de publieke opinie doelbewust beïnvloeden’. Want behalve Ton den Boon is er bijna niemand die dat woord tot nu toe gebruikt.
Behalve dat het woord ‘gevoeligheidslezer’ Woord van de Week werd in De Taalstaat, werd het door Ton den Boon op 26 februari op Taalbank ook gelabeld als Woord van de Dag en ging het er in zijn rubriek Taal in Trouw op 27 februari ook over.
In dat stuk speculeert Ton den Boon ook over mogelijke officiële benamingen voor het nieuwe beroep dat de sensitivityreader – voor hem en voor Van Dale is het één woord – volgens hem is. Hij suggereert ‘diversiteitscensor’ en ‘sensibiliteitskuiser’.
Interessanter, en zorgwekkender, is wat hij aan het eind van zijn column schrijft:
‘Sensitivityreaders kunnen op termijn trouwens forse invloed hebben op onze woordenschat. Ze kunnen woorden en uitdrukkingen die bij bepaalde groepen gevoelig liggen, openlijk in de ban doen of tersluiks doen verdwijnen. Dat gaat dan ten koste van de diversiteit van onze woordenschat. En dat is jammer.’
Het was overigens Stevo Akkermans die het woord vorige week als eerste gebruikte. In zijn column Ja, Marieke Lucas Rijneveld mag het werk van zwarte dichteres Amanda Gorman vertalen schrijft hij hoe Marieke Lucas Rijneveld zelf het slachtoffer is geworden van ‘gevoeligheidslezers’. Zij vonden dat een mop over Hitler niet kon, en die mop haalde de Engelse vertaling van De avond is ongemak vervolgens niet:
‘In de Volkskrant liet ze later doorschemeren spijt te hebben van deze ingreep, en ik neem aan dat ze zelf zo ver niet zal gaan.’
Leave a Reply