Hartstocht, passie en Adriaan (van Dis)

Sinds de zesde druk van De wandelaar is het woord ‘passie’ uit de geloofsbelijdenis van meneer Mulder

‘Ik geloof in de verbeelding van mensen. In een paar geniale uitvinders die onze hersens oprekken en ingesleten sporen verbreden om ons bestaan op de planeet te veraangenamen. Ik geloof in mensen die zich met schoonheid omringen. In mensen die dingen maken. Dingen om de dingen. Met hun handen. Met hun hoofd. En met passie. Mensen die aan een veer trekken om een slot te laten openspringen zodat onze wanhoop, drift en geluk kunnen ontsnappen. Ik geloof niet in plannen van boven. De mens is zijn eigen plan.
Ik geloof in de mens die er per ongeluk is en er het beste van probeert te maken.’

geschrapt. Hij gelooft dus niet langer in mensen die die dingen maken ‘Met hun handen. Met hun hoofd. En met passie’, maar ‘In mensen die dingen maken. Dingen om de dingen. Met hun handen. Met hun hoofd. En met hartstocht’.

Adriaan van Dis vond ‘passie’ in 2012 het ergste woord van het jaar – ‘Je kunt geen ei meer koken of het moet met passie. Bedoeld wordt: inzet. En soms, heel soms hartstocht’ – en vertelde in een eindejaarsinterview dat hij het modewoord bij het herzien van De wandelaar had vervangen.

Vanzelfsprekend is die wijziging overgenomen in de inmiddels twintigste druk, de versie van de roman die in november vanwege Nederland leest gratis verspreid werd onder leden van openbare bibliotheken. In de uit Met Parijse pen. Literaire omzwervingen van Margot Dijkgraaf (tekst) en Bart Koetsier (foto’s) overgenomen wandeling in het spoor van Adriaan van Dis staat ook ‘En met hartstocht.’
Terwijl in het vorig jaar verschenen boek eigenlijk ‘passie’ staat. Net als ik zal Margot Dijkgraaf een eerste of in elk geval een vroege druk van De wandelaar in haar kast hebben staan, waardoor ze dus een inmiddels achterhaalde versie van de tekst citeerde. Door zichzelf nu autocorrect aan te halen, is die fout rechtgezet.

Er verscheen vorige maand ook een 22^e druk van De wandelaar. Speciaal voor Nederland leest bewerkte Jet Doedel de roman, zodat het verhaal van Adriaan van Dis ook toegankelijk is voor mensen voor wie lezen minder vanzelfsprekend is. De 22^e druk van De wandelaar is geschreven ‘in makkelijke taal’.
In de woorden van Jet Doedel klinkt de geloofsbelijdenis van meneer Mulder  zo:

‘Ik geloof in de fantasie van mensen. In geniale uitvinders, die onze kennis vergroten. Die ons leven beter maken. Ik geloof in mensen die schoonheid zoeken. In mensen die dingen maken. Met hun handen. Met hun hoofd. Met passie. Ik geloof niet in plannen van boven. De mens is zijn eigen plan. En hij probeert er het beste van te maken.’

Jet Doedel koos heel bewust voor ‘passie’: ‘ “Passie” is in de context van eenvoudige taal inderdaad toegankelijker dan “hartstocht”. “Passie” komt meer voor, leest makkelijker (“hartstocht’ is best complex met al die medeklinkers) en heeft bovendien gelijkenis met z’n evenknieën in andere talen, zoals Spaans, Engels of Frans.’