Poëzieweek 2022: Wij waren onder de betovering – Ramsey Nasr

Tien gedichten telt Wij waren onder de betovering, het Poëziegeschenk van Ramsey Nasr. Tien gedichten waarvoor Ramsey Nasr woorden leende uit brieven van Vincent van Gogh:

‘De verzen bestaan uit Van Goghs eigen woorden, losgeweekt uit hun context en door mij in een volkomen nieuw verband geplaatst – ingedikt en herschikt tot poëzie’,

schrijft Ramsey Nasr in zijn voorwoord.

Ramsey Nasr knipt en plakt, zonder zijn eigenheid te verloochenen. Het gaat wat ver om te stellen dat Ramsey Nasr de blik van Vincent vangt in deze tien gedichten, maar hij geeft hem in Wij waren onder de betovering een stem die behoorlijk authentiek klinkt. De gedichten staan met één been in de tijd waarin Vincent van Gogh leefde – door de taal en de woorden die neigen naar een verleden tijd – en met één been in het nu – de vrije vorm en de wijze waarop de ‘ik’ zich tot zijn lezers wendt – waarvan Vincent van Gogh een voorloper was.

Ramsey Nasr las de honderden brieven die van Vincent van Gogh behalve schilder ook schrijver maken en nam uit die overweldigende hoeveelheid woorden die Vincent van Gogh her en der aan deze en gene schreef – maar vooral aan zijn broer Theo – om ze te koppelen aan andere vaak in een volslagen ander verband geschreven woorden of zinnen.

Hier het slotgedicht uit Wij waren onder de betovering, met daar onmiddellijk onder de bronvermelding (waarbij de dichter misschien wel op een kleine onvolkomenheid betrapt wordt):

10.

Wat de wereld ook zegge |
het was mooi |
het is goed |

ik zag schaapskooien | herders |
bijenkorven | op veel plaatsen |

ik zag | lindenboomen | olijfbomen
bloeiende abrikozenbomen in een | frisgroene boomgaard |

ik heb prachtige rode stukken grond gezien |
heb | een | landschap gezien van immense gele rotsen
in | een merkwaardige verstrengeling |

ik heb | vluchten kraaien gezien |
vrouwen olijven zien plukken en rapen |
ik heb | interessante nonnen gezien |

een rode ondergaande zon |
tegen | groenblauwe hemel |
ook gezien |

de middellandse zee heeft een kleur als | makrelen |
je weet niet | of het groen is of paars
je weet niet | of het blauw is want een seconde later
heeft de steeds veranderende weerschijn
een roze of grijze tint aangenomen |

ik ben vol |
verrukt van wat ik zie |
wat ik zag | wat ik heb gezien |

ik kan niets meer zien
zo moe zijn mijn ogen |

ik zal er | aan wennen |
gebroken te zijn |

het zou goed kunnen
dat ik hier | blijf |

kleur is hier | werkelijker
dan de werkelijkheid |

mijn god had ik dit land maar gekend
toen ik vijfentwintig was |

ik heb geen houvast |

kleur is in opmars |

vincent

De bronnen:

10.

301, Den Haag, 13 januari 1883, aan Theo van Gogh |
096,  Isleworth, 3 november 1876, aan Theo van Gogh |
014, Londen, tussen 16 en 31 oktober 1873, aan Willem en Caroline van Stockum-Haanebeek |

386, Hoogeveen, 14 september 1883, aan Theo van Gogh | 386, Hoogeveen, 14 september 1883, aan Theo van Gogh |
386, Hoogeveen, 14 september 1883, aan Theo van Gogh | 386, Hoogeveen, 14 september 1883, aan Theo van Gogh |

148, Laken, op/rond 13, 15 of 16 november 1878, aan Theo van Gogh | 148, Laken, op/rond 13, 15 of 16 november 1878, aan Theo van Gogh | 583, Arles, 9 maart 1888, aan Theo van Gogh |
589, Arles, 25 maart 1888, aan Theo van Gogh | 589, Arles, 25 maart 1888, aan Theo van Gogh |

77, Ramsgate, 21 februari 1888, aan Theo van Gogh |
77, Ramsgate, 21 februari 1888, aan Theo van Gogh | 77, Ramsgate, 21 februari 1888, aan Theo van Gogh | 77, Ramsgate, 21 februari 1888, aan
Theo van Gogh | 77, Ramsgate, 21 februari 1888, aan Theo van Gogh |

820, Saint-Rémy-de-Provence, on or about Tuesday, 19 November 1889, aan Theo van Gogh | 158, 24 september 1880, aan Theo van Gogh |
820, Saint-Rémy-de-Provence, on or about Tuesday, 19 November 1889, aan Theo van Gogh |
820, Saint-Rémy-de-Provence, on or about Tuesday, 19 November 1889, aan Theo van Gogh | 764, Arles, tussen 28 april en 2 mei 1889, aan Willemien van Gogh |

615, Arles, 28 mei 1888, aan Theo van Gogh |
615, Arles, 28 mei 1888, aan Theo van Gogh | 615, Arles, 28 mei 1888, aan Theo van Gogh |
545, Antwerpen, 28 november 1885, aan Theo van Gogh |

619, Les Saintes-Maries-de-la-Mer, op of rond 3 of 4 juni 1888, aan Theo van Gogh | 619, Les Saintes-Maries-de-la-Mer, op of rond 3 of 4 juni 1888, aan Theo van Gogh |
619, Les Saintes-Maries-de-la-Mer, op of rond 3 of 4 juni 1888, aan Theo van Gogh | 619, Les Saintes-Maries-de-la-Mer, op of rond 3 of 4 juni 1888, aan Theo van Gogh |
619, Les Saintes-Maries-de-la-Mer, op of rond 3 of 4 juni 1888, aan Theo van Gogh | 619, Les Saintes-Maries-de-la-Mer,
op of rond 3 of 4 juni 1888, aan Theo van Gogh |

392, Nieuw-Amsterdam, op of rond 3 oktober 1883, aan Theo van Gogh |
683, Arles, 18 september 1888, aan Theo van Gogh |
235, Den Haag, 3 juni 1882, aan Theo van Gogh | 392, Nieuw-Amsterdam, op of rond 3 oktober 1883, aan Theo van Gogh |

703, Arles, 13 oktober 1888,
aan Theo van Gogh |

785, Saint-Rémy-de-Provence, 2 juli 1889, aan Willemien van Gogh | 785, Saint-Rémy-de-Provence, 2 juli 1889, aan Willemien van Gogh |
785, Saint-Rémy-de-Provence, 2 juli 1889, aan Willemien van Gogh |

467, Nuenen, op of rond 25 oktober 1884,
aan Theo van Gogh | 467, Nuenen, op of rond 25 oktober 1884, aan Theo van Gogh |

626, Arles, tussen 16 en 20 juni 1888, aan Willemien van Gogh | 193, Etten, op of rond 23 december 1881,
aan Theo van Gogh |

628, Arles, op of rond 19 juni 1888,
aan Emile Bernard |

483, Nuenen, tussen 5 en 26 februari 1885, aan Theo van Gogh |

768, Arles, 3 mei 1889, aan Theo van Gogh |