Dear Radek,
Vorige week zag ik tijdens de openingsavond van Poetry International in de zaal bij het programma Soft Machines – Poetry and AI waarin je net als Lola van Scharrenburg en Nikki Dekker je gedachten liet gaan over de (on)mogelijkheden van kunstmatige intelligentie met betrekking tot het schrijven en vertalen van poëzie.
Hoewel jullie erkenden dat je kunstmatige intelligentie niet moet onderschatten, dachten jullie allemaal dat het zeker als het om het schrijven van poëzie gaat zo’n vaart niet zal lopen. Een machine moet het doen met de informatie die haar ter beschikking gesteld wordt. Ze leert wel, maar kan niet zelfstandig en creatief denken. Hoe opzienbarend het ook lijkt wat er geproduceerd wordt: het is de uitkomst van wat de mens heeft ingevoerd.
Jij kunt het weten. Jij bent één van de mensen die die machines voert. Je bent ook filosoof. En je bent dichter. De dichter Radosław Jurczak – maar je staat erop dat wij je Radek noemen – moet er niet aan denken dat een machine hem het dichten uit handen neemt. Omdat die machine dan alleen maar meer van dezelfde Radosław Jurczak-gedichten zal maken. En welke dichters zit er te wachten op een herhaling van zetten. Een beetje dichter herontdekt zichzelf keer op keer. Dus waarom zouden we bang zijn voor kunstmatige intelligentie als de kern van de zaak creativiteit en inventiviteit is?
Tijdens je gloedvolle betoog was je volkomen duidelijk. Een machine zal zeker voorlopig nog niet in staat zijn om authentieke poëzie van deze of gene dichter te produceren.
En toen, tussen neus en lippen door, ik denk dat bijna niemand het gehoord heeft, noemde je een uitzondering. Ja, misschien was het dan toch mogelijk om via kunstmatige intelligentie een gedicht aan het oeuvre van Lord Byron toe te voegen.
Het is geen toeval dat ik zijn naam onthouden heb. Ik ben namelijk voorzitter van het Nederlands Byron Genootschap.
Twee dagen verzamelde ik moed om je aan te spreken. Want natuurlijk wilde ik weten waarom Lord Byron volgens jou de uitzonderling op de regel is. Ik hoopte natuurlijk te horen dat dat niet is omdat de poëzie van Byron zo eenvormig is, zijn idioom zo beperkt en zijn thematiek zo voorspelbaar is dat het voor een machine een koud kunstje is om in no time een verloren gewaand gedicht te produceren.
Maar het feit dat je hem zo en passant noemde, en dan ook nog nadat je net beweerd had dat kunstmatige intelligentie het werk van dichters niet kan evenaren, stemde me niet echt vrolijk.
Twee dagen verzamelde ik dus moed, maar toen ik je aan wilde spreken, was iemand anders me voor. Daarna was het momentum voorbij. En toen was Poetry International 2023 voorbij. Er restte mij dus niets anders dan de proef op de som te nemen. Ik richtte mij tot Chatgpt en vroeg om een gedicht dat Byron geschreven zou kunnen hebben op zijn sterfbed. Ik had nog niet op Enter gedrukt of…
In hours before the final breath,
When shadows gather, dark as death,
I pen my verse, my soul’s lament,
In my own voice, with passion spent.
Through life’s tempestuous paths I’ve trod,
A troubled heart, a restless god,
In love and loss, in joy and pain,
I sought the truths my words would gain.
Yet fate has cast its cruel design,
To bring me here, to this last line,
Where shadows lengthen, time is brief,
And death’s cold grip brings no relief.
Oh, mortal coil, so frail and weak,
I sought in verse the truths to seek,
But now, as darkness closes in,
I feel the end, my final sin.
The ink spills out upon the page,
A testament to love and rage,
The passions wild that burned within,
Now flicker low, a dying din.
The world will mourn, for I was rare,
A poet’s soul beyond compare,
In verses deep, in words sublime,
I wove my tales, my fleeting time.
But now, as death’s embrace draws near,
I face my fate, devoid of fear,
For in these final hours, I see,
The truth of life, the mystery.
So let the world remember well,
The poet’s voice, the tales I tell,
For though I pass into the night,
My words shall live, eternal light.
Ik weet het niet. Misschien dat dit voor wie zijn werk niet of niet zo goed kent voor een gedicht van Lord Byron kan doorgaan… (zouden die mensen dan nieuwsgierig worden naar zijn werk?). Kenners daarentegen zullen zonder al te veel moeite zien waar Chatgpt de mosterd haalde. Maar misschien dat zij net als ik nu ook willen weten of het mogelijk is om met behulp van kunstmatige intelligentie een episch gedicht à la Childe Harold’s Pilgrimage of Don Juan te genereren. Zal ik dan toch nog een poging wagen?
Radek, ik betreur het zeer dat ik je niet aangesproken heb tijdens Poetry International. Ik zou heel graag willen weten hoe je echt aankijkt tegen Lord Byron, de kwaliteit van zijn werk en de (on)mogelijkheid om daar met behulp van kunstmatige intelligentie zogenaamd nieuwe gedichten aan toe te voegen. Volgend jaar is George Gordon Byron tweehonderd jaar dood. Hoe mooi zou het zijn om de aandacht voor zijn leven en werk een extra impuls te geven in de vorm van een discussie over de (na)maakbaarheid van zijn poëzie.
Yours sincerely,
Liliane Waanders
chair Dutch Byron Association
Leave a Reply