‘Die twee versterken elkaar’
Susan van Oostveen werkt al sinds 1990 bij uitgeverij/boekhandel Pegasus in Amsterdam. Ze begon er in haar studententijd als importeur. Sinds 2008 is ze directeur. Uitgeverij Pegasus werd in 1934 onder auspiciën van de CPH, de voorloper van de CPN, opgericht om Het communistisch manifest van Friedrich Engels en Karl Marx uit te kunnen geven. Na de Tweede Wereldoorlog opende Pegasus een boekwinkel, waar niet alleen titels uit het eigen fonds verkocht worden.
Pegasus heeft een bijzondere geschiedenis, hoe weerspiegelde die geschiedenis zich in het fonds?
Susan van Oostveen: ‘Pegasus is in 1934 opgericht om Het communistisch manifest uit te geven, maar in de jaren dertig verschenen ook al de eerste literaire titels in vertaling uit de Russische literatuur. Later volgden boeken uit andere landen achter wat het “IJzeren Gordijn” genoemd werd. De brave soldaat Švejk van Jaroslav Hašek is bijvoorbeeld al heel lang een succesvolle titel in ons fonds. Maar we waren ook de eerste in Nederland die boeken uitgaf over de Spaanse Burgeroorlog.’
Waar staat Pegasus anno 2024 voor?
‘Wij zijn gespecialiseerd in boeken over de Midden- en Oost-Europese taal en cultuur. Zelf geven we jaarlijks tien tot twaalf nieuwe titels uit. In de winkel verkopen we natuurlijk niet alleen titels uit ons eigen fonds. We hebben zowel boeken in vertaling als in de originele talen in het assortiment. Het importeren doen we voor een groot deel zelf.
Binnen een duidelijk afgebakend gebied is ons aanbod breed en vrij compleet. We hoeven bij het samenstellen van het assortiment nauwelijks te selecteren. De blik van de gemiddelde uitgever is naar het westen gericht. Het is soms teleurstellend weinig wat er verschijnt.’
Tien tot twaalf boeken per jaar uitgeven is niet veel. Hoe kies je?
‘Wat we uitgeven heeft altijd iets te maken met titels die we al uitgegeven hebben. Wij zijn om een voorbeeld te noemen Roemeense literatuur in vertaling gaan uitgeven, omdat we al het Roemeens-Nederlands/Nederlands-Roemeens woordenboek uitgaven.
We zullen ook nooit titels uitgeven die het puur van de actualiteit moeten hebben. Dat komt omdat we een boek niet heel snel in de markt kunnen zetten en dan dus het risico lopen dat het bij verschijnen alweer verouderd is.
Kinderboeken doen we niet, met één kinderboek “red” je het niet: je moet een volwaardig fonds hebben om mee te kunnen spelen in de markt.’
De combinatie boekhandel en uitgeverij komt in Nederland nauwelijks meer voor. Wat is de kracht van die combinatie?
‘Die twee versterken elkaar. De boekhandel is een uithangbord voor de uitgeverij. Maar de winkel is ook een graadmeter: wat werkt en wat niet? Welke omslagen trekken de aandacht?’ Die “technische” kant van het uitgeven wordt steeds belangrijker.’
Zijn jullie klanten zich bewust van de bijzondere ontstaansgeschiedenis en ongewone combinatie?
‘Ik denk het wel. We hebben een heel trouwe klantenkring – zeventig, tot tachtig procent Nederlandstalig, maar ook een grote groep Russische expats en ook vluchtelingen – die juist omdat ze weten wat we zijn en wat we te bieden hebben komen en blijven komen.
Onze klanten weten vaak wel wat ze zoeken, maar laten zich ook door ons inspireren. Onze winkel is een snoeppot: je vindt er zoveel titels die je in een algemene boekwinkel niet ziet. Omdat ze daar niet op voorraad zijn, maar ook omdat ze in het grote aanbod niet opvallen.’
Het boekenvak zit in zwaar weer, met een haperend CB en een dreigende btw-verhoging.
‘Van de onbetrouwbaarheid van het CB hebben wij relatief weinig last, omdat we veel boeken via andere leveranciers importeren. Maar daar waar we afhankelijk zijn van het CB kunnen we klanten niet meer garanderen dat bestellingen op tijd binnen zijn.
Wat ooit het mooiste systeem van de wereld was – het centraal opslaan en leveren van boeken – keert zich nu tegen de sector. En ondertussen zijn we – uitgevers en boekverkopers – met handen en voeten gebonden aan het CB dat weinig oog heeft voor de kleinere partners.
Dat de btw-verhoging leidt tot een hogere prijs voor boeken zal zeker invloed hebben. Maar eigenlijk zijn boeken vanuit ons perspectief nu te goedkoop.’
In welke zin?
‘Met de huidige boekenprijzen kunnen we de vertaalkosten niet terugverdienen. Dat kan alleen als je boeken in hele hoge oplages drukt en verkoopt. Voor de titels die Pegasus uitgeeft, is dat niet aan de orde. Als je de kosten van het vertalen verrekent in de prijs van een boek, moet een boek minstens dertig euro kosten.
Gelukkig zijn er in alle EU-landen fondsen waar uitgevers subsidie en vertalers werkbeurzen kunnen aanvragen, want anders zou het uitgeven van vertalingen niet alleen voor ons onmogelijk zijn.’
Susan van Oostveen tipt
De binnenplaats van Sjifra Herschberg
De vijftien verhalen in De binnenplaats spelen zich af in de jaren negentig van de vorige eeuw, dus in de periode ‘tussen’ Sovjet-Unie en Rusland. In dit prozadebuut van Sjifra Herschberg proberen de personages, gewone Russen, hun leven te leven alsof er geen grote politieke omwenteling plaatsvindt.
Oom Kolja, Svetlana, Serjozja, Masja… ze zijn allemaal door Herschberg verzonnen, maar het zijn mensen die ze in Moskou op straat tegen had kunnen komen.
De twaalf stoelen: roman in drie delen van Ilja Ilf en Jevgini Petrov (vert. uit het Russisch: Frans Stapert)
De twaalf stoelen is een klassieker uit het fonds van Pegasus. Het is een schelmenroman die zich vlak na de Russische Revolutie van 1917 afspeelt. Vlak voor haar dood heeft de schoonmoeder van Hippoliet Vorobjaninov juwelen verstopt in de zitting van een stoel. Hij weet alleen niet in welke van de twaalf stoelen. En als de inboedel verkocht wordt, begint voor deze opportunistische goudzoeker een avontuur, waarbij hij al snel in handen valt van een oplichter.
Dit interview maakte ik voor de Boekenkrant.
Leave a Reply